SES KARTLARI

SES KARTLARI ?lk ki?isel bilgisayarlar bir i? arac? olarak retilmi?tir. Bu nedenle sesin bilgisayarlar?m?za giri?i yenidir. Uzunca bir sre bilgisayar?n tek ses uyar? sinyali ?bip? ve ?klik? sesleriydi ve bilgisayar?n btnle?ik bir ses yongas? yoktu. 




 Ses kart?, temel olarak bilgisayar?n sesleri kaydedip al??mas?n? sa?layan bir geni?leme kart?d?r. Ses kartlar? bu i?lemleri say?sal olarak gerekle?tirir. Yani kay?t yaparken sesi bir dizi say?ya dn?trr ve alarken de bu say?lar? ses haline dn?trr. Seslerin say?lara dn?trlmesi, ses zerinde e?itli i?lemler yapmam?z? sa?lar: sesi grafik olarak ekranda grebilir, paralar?n? kesip yap??t?rabilir, zerine yank? gibi efekt verebilir veya diske kaydedebilir, birilerine gnderebilirsiniz. Ses kart?n?n say?l?lara dn?trme i?ini ne kadar iyi yapt???n?, ?16-bit 44.1Khz Stereo? gibi ifadeler belirtir. Ses kartlar?, genel olarak 16, 32 ve 64 bitlik olabilmektedirler. Bunlara: Sound blaster16, AWE 32 ve AWE 64 rnek verilebilir. e?itli ses kart? standartlar? vard?r. Ses kart?n?z Sound Blaster standart?nda ise uyumsuzluk problemi olmadan kullanabilirsiniz. Hemen hemen btn bilgisayar programlar? Sound Blaster?? desteklemektedir. Adlib ise Sound Blaster?dan sonra gelen ses kart? standart?d?r. Bunlar?n d???nda, D/A, Covax Speech Thing, Disney Sound Source, Roland gibi e?itli ses standartlar? da vard?r. Ses kartlar?, PC?lerin birka kanaldan ses ?kt?s? verebilen zel ses birimleri haline getirilmi?tir. Ayr?ca bir mikrofon ya da bir mzik ayg?t?ndan girilen sesler bilgisayar ortam?nda i?lenebilmektedir. Baz? ses kartlar? ses kaydederken ayn? anda ses de ?kartabilmektedir ki bu tr ses kartlar? ?full-duplex? olarak nitelendirilir. Ses kartlar?n?n ba?ka bir i?levi, mzik retmektir. Bunu MIDI denilen, mzi?in notalar halinde i?lenmesini sa?layan, bir sistem yard?m?yla yaparlar. Notalar? mzi?e dn?trme i?lemi ses kart?na aittir. Baz? ses kartlar? bunu FM denilen bir yntemle yapar ve d?k kalitede mzik retir. ?Wawe Table? denilen yntemi kullanan ses kartlar? ise daha gereki sonular verir. Wawe Table, nceden kaydedilmi? enstrman seslerini birle?tirerek mzi?i olu?turma yntemidir; bu enstrman kay?tlar? genellikle ses kart?n?n zerindeki silinmez bellek alan?nda saklan?r. Geli?mi? ses kartlar? yard?m?yla bilgisayara sesle kumanda etme olana?? da ?km??t?r. Ayr?ca ses ekipmanlar? o kadar geli?mekte ki ses alg?lama (voice recognition) programlar? ile bilgisayara okunanlar? yaz?ya evirebilmektedir. Byle bir sistem olduka pahal? olmakla birlikte ses kartlar? olduka ucuzlam??t?r. STANDARTLAR Adlib ses kart?n?n donan?m konfigrasyonu, PC?lerde ilk nemli standartt?,ancak PC?lerde dijital standartlar?nda nc rol stlenen Creative Labs??n SoundBlaster serisi kartlar? oldu. Creative 8 bitlik ses kartlar?ndan sonra 16 bitlik kartlar? ?kard?, ba?ar?l? AWE32 serisinden sonra 97?de tek bir MIDI ayg?t?ndan 64 notal?k ses rneklemesi yapan, bylece 32?si donan?m, 32?si yaz?l?m taraf?ndan kontrol edilen bir polifoni sunan AWE64 geldi. Gnmzn ses kartlar?n?n o?u SoundBlaster ve General MIDI standartlar?n? destelemek, 44.1 Hz, mzik CD?lerinin kaydedildi?i frekanst?r; bu yzden ses kartlar?n?n ?CD kalitesinde? ses verebilme zelli?i vard?r. Baz? ses kartlar? ses retilmelerinin yan?nda, ilk zamanlarda CD-ROM arabirimi olarak da i?lev grdler: zerlerinde CD ses kablosu giri?inin yan? s?ra Sony, Mitsumi ve Panasonic srcler iin zel arabirimler, hatta CD-ROM srcler iin bir ID konnektr bile yer ald?. Bylece tek bir kartla CD-ROM srcler de desteklenerek PC?ye multimedya zellikleri kazand?r?lm?? oldu. Ses kart?na ba?lanabilen baz? d?? ayg?tlar ?unlard?r: SES KARTININ B?LE?ENLER? Ses kartlar?n?n amac? sesi kaydetmek ve daha sonra tekrar almakt?r. Gnmz ses kartlar?nda sesin retilmesi, kaydedilmesi ve sentezlenmesi iin e?itli donan?m bile?enleri bulunur, bunlar s?ras? ile; rnekleme (sampling) Dahili bir FM sentezleyici (Synthesis) Dalga tablosu sentezi (Wawetable synthesis) S?NYALDEN B?TLERE : RNEKLEME (SAMPL?NG) Ses bildi?iniz gibi analogdur, i?itilebilir bir dalgad?r. Ses kart?n?n bir sesi kullanmas? iin ncelikle bu sesin analog formdan ses kartlar? iin anla??labilir olan dijital forma dn?trlmesi gerekir. Analog sesi dijital sese evirmenin ana metodu rneklemedir (sampling). Bu i?lem PCM metodu, Pulse Cloded Modulation (Pulse Kodlu Modlasyon) ile yap?l?r. Analog sinyalin dijital forma dn?trlmesi: PCM alt?nda, sinyal bir saniye ierisinde birok kere rneklenir, dalgan?n yksekli?i kaydedilir (asl?nda llen yksekli?in logaritmas?d?r). Sinyalin yksekli?ini devaml? olarak lmek imkans?zd?r, bu nedenle sadece belli rnekleme zamanlar?nda ve s?n?rl? say?da rneklerle sinyalin yksekli?ini leriz (rnekleme kelimesi buradan gelmi?tir). Daha s?k rnekleme al?rsan?z rnekleme say?s? artacakt?r ve tabii ki tekrar retilen sinyalin kalitesi yksek olacakt?r. Bir saniye ierisinde ka tane rne?e ihtiyac?m?z vard?r. Bu soruya cevap vermek iin Nyquist teorisine bakmam?z gerekir. Bu teoriye gre bir sinyali tamam? ile kopyalamak iin N tane rnek almak gerekir, N ise ?u formlden bulunabilir; N = 2 x sinyal bant-geni?li?idir. Kulaklar?m?z?n bant geni?li?i (bandwidth), 22.050 Hz s?n?r? ierisinde kabul edilir. Bunun iki kat? ise mzik CD?lerin rnekleme miktar? olan saniyede 44.100 rnek say?s?d?r. Daha yksek bir rnekleme say?s? daha fazla verinin saklanmas? demektir. PCM ile rnekleme yapma ile ilgili tek ?ey rnekleme say?s? de?ildir. Kaydedilen de?erin ?127 ile +128 aras?nda de?i?ti?ini ve sadece tam say? oldu?unu varsayal?m. Kaydedilen de?erlerin alabilece?i en byk de?er 256 oldu?u iin her bir sinyal de?eri 8 bit ile kaydedilebilir. Kaydedilen de?er ?32707 ile +32708 aras?nda de?i?irse, kaydedilen de?erin alabilece?i en byk de?er 65536 oldu?u iin her bir sinyal de?eri 16 bit ile kaydedilebilir. 16 bit kullanmak sesin kayd?ndaki kaliteyi art?racakt?r ama ses sinyalini tan?mlamak iin gerekli olan veri miktar?n? otomatik olarak iki kat?na ?karacakt?r. Mzik CD?leri 16 bit rnekleme ve saniyede 44,100 rnek say?s? kullan?rlar. En ucuz ses kartlar? 8 bit rnekleme kullan?rken, ok daha pahal? olan ses kartlar? 64 bite kadar ?kabilmektedir. FREKANS MODLASYONU (FM) Ses kartlar?nda kullan?lan ilk yayg?n teknoloji Frekans Modlasyonu (FM) olmu?tur. Ses kayd? iin rnekleme gayet iyi al???r. Fakat tamam? ile yeni sesler retmek iin, PC yaz?l?m otoriteleri bir ses kart?na ?bir kemandan ?km?? gibi bir do sesi ?kar? demenin yollar?na ihtiya duyarlar. Bunun iin kullan?lan metot FM sentezidir. FM sentezleyicileri sesi, ta??y?c? olarak adland?r?lan ikinci bir dalga formu ile birle?tirirler. ?ki dalga formunun frekanslar? birbirine yakla?t???nda kompleks bir dalga formu olu?ur. Ta??y?c? ve modilatr dalgalar? kontrol ederek farkl? enstrman sesleri elde etmek mmkndr. FM sentezleyiciler 80?lerde popler olmakla birlikte, Dalga Tablosu Sentezleyicisi kar??s?nda zay?f kalm?? ve gzden d?m?tr. FM sentezinin amac? bir mzik enstrman?n?n sesini daha do?rusu dalga formunu ykselme (attack), d?? (decay), dura?an devre (sustain) ve azalma (release) ?eklinde ifade etmektir. DALGA TABLOSU SENTEZLEY?C? Dalga Tablosu sesi yaratmak iin ta??y?c? ve modlatrlerden yararlanmaz, gerek enstrman seslerinden rnekleri kullan?l?r. rnek, bir enstrman?n seslerinden rnekleri kullan?r. rnek, bir enstrman?n ?kard??? sesin olu?turdu?u dalga formunun dijital hale getirilmi?idir. Yani kaydedilmi? bir enstrman sesinin dijital halidir. ISA veriyolunu kullanan kartlar bu rnekleri genelde kart zerindeki sadece okunabilir bir bellekte (ROM) saklar; ancak yeni PCI kartlarda sistem belle?i de bu i? iin kullan?labilmektedir. FM ses kartlar? az ok birbirine yak?n kalitede sesler ?kar?rken; dalga tablolu kartlar enstrman rneklemesi a?s?ndan birbirlerine gre kalite farkl?l?klar? gsterebilir. Bu kalite a?a??daki faktrlere ba?l?d?r: ? Orijinal kayd?n kalitesi; ? rneklerin kay?t frekans?; ? Her bir enstrman sesini vermek iin kullan?lan rnek say?s?; ? rnekleri depolamak iin kullan?lan s?k??t?rma yntemi. o?u enstrman rnekleri 16 bit?te ve 44.1 kHz?de kaydedilir. Ancak reticiler daha fazla ses rne?ini daha kk bir alanda depolamak iin verileri s?k??t?r?rlar.bu da sersin dinamik kalitesini d?rr. Bir kasedi h?zl? ve yava? ald???n?zda frekans? de?i?ir, ses ince veya kal?n ?kar. Ayn? ?ey dijital ses iinde geerlidir. Bu ?ekilde tek bir rnek sesten oktavlar olu?turulur. Ancak baz? rnek sesler ok h?zl? veya ok yava? al?n?yorsa ses zay?f ve ince ?kar veya gereki olmayabilir. Bu yzden e?itli oktavlarda ayn? enstrman iin birden fazla rnek kullan?l?r. Her enstrman al?n?? ?ekline gre farkl? ezgiler yaratabilir. rne?in piyano yumu?ak veya sert al?nabilir. Bu durumda sesin sadece ?iddetine de?il tonunda da de?i?iklik olur. ??te bu etkileri daha gereki verebilmek iin daha fazla rnek kullan?lmas? gerekir. Sadece bir piyano sesini tm geekli?i ile verebilmek iin 6 ile 10 MB aras?nda rnek sesin depolanm?? olmas? gerekir. Yzlerce de?ildir ve rneklenerek sentezlenmi? ses bu yzden gerek ile kar??la?t?r?lamaz. 3 BOYUTLU SES KARTLARI Ses kart?ndan Sound Blaster 16 uyumlu olmas?n?n ve kaynak ak??mas? sorunlar? yaratmamas?n?n d???nda bir ?ey beklenmedi?i dnemler 2 y?l ncesindeydi. Voodoo fenomeninin grafik dnyas?nda ?kmas?yla, ard?ndan da 3 boyut olay? salg?n h?z?yla drt bir yana yay?l?yor. Ses kart? yap?mc?lar?, esen 3D rzgar?n? da arkalar?na alarak al??malara ba?l?yor. Bilgisayar dnyas?nda hibir konuda uzla??m pazarlama stratejileri gere?i asla sz konusu olamayaca??ndan herkes farkl? dallarda al???yor ve ortaya da bir sr 3D ses teknolojisi ?k?yor. ?lerleyen sayfalarda ses kart? anatomisine de?inip, bu teknolojileri anlatt?ktan sonra elinizdeki kartlara ili?kin bilgi sahibi olacaks?n?z. SES KARTINDA B?L?NMES? GEREKENLER WAVETABLE Eskiden hemen tm sistemlerde ve ucuz PC sataca??m diye direnen sat?c?lar?n hala bile kulland?klar? eski ses kartlar?nda, say?sal ses verilerini i?lemeye yarayan bir FM syntesiser vard?r. Taa 1970'lerin teknolojisi olan FM (Frequency Modulation) sonralar? Yamaha taraf?ndan geli?tirilmi? ve ortaya FM OPL3 Synthesiser yongas? ?km??t?, ok uzun y?llar zellikle oyun dnyas?n?n bir numaral? ses eleman? olan OPL3 o dnemde akustik ve elektronik enstrman seslerinin maksimum al?nabilmesi iin en yayg?n yoldu. Tabii bu ho?nutluk nemli oranda da beklentilerin k?s?tl? olmas?ndan kaynaklan?yordu. Zaman ierisinde zellikle oyunlar?n geli?mesiyle yerini Wavetable Synthesis'e b?rakt?. Wavetable, FM'in tersine ses yaratmak iim modlatrler filan kullanm?yor bunun yerine enstrmanlar?n gerek seslerinin kaydedilmi? rneklerini kullan?yor. ISA veri yolunu kullanan ses kartlar? bu rnekleri (samples) kendi ROM'lar?nda saklarken, bu incelemede grece?iniz gibi PCI yuvas?n? kullananlar sistem RAM'inin belli k?sm?n? bu saklama i?lemi iin istiyorlar. Bu rneklemelerin boyutlar? ne denli byk olursa elde edilecek ses de o denli kaliteli olacakt?r. Eminim ?imdi bir o?unuz Wavetable'? daha etkin kullanmak iin nas?l bellek artt?raca??n? arad??? gnleri d?nm?tr. ISA kartlar?n nemli dezavantajlar?ndan biri de i?te bu bellek sorunu. Hatta daha ok ses saklanabilmesini sa?layan Wavetable daughterboard (ek wavetable kart?) ba?lant?lar?n?n hemen her 16 bit kart zerinde bulunmas?n?n sebebi de bu. D?J?TAL S?NYAL ??LEMC?LER? Bir ses kart?n?n ses reteci, gerekli sesleri vermek iin dalga tablosu belle?inin farkl? alanlar?ndan rnekleri okuyup gerekli h?zlarda (oktavlarda ) verebilen zel bir dijital sinyal i?lemcisine (DSP- Dijital Signal Processor) dayan?r. ??lemci ne kadar glyse i?lenebilen ve ayn? anda verebilen maksimum nota say?s? da o kadar ok olur. Buna kart?n polifonisi denir. Hani ses kartlar?n?n sonunda 32,64 hatta 128 gibi eklentiler gryoruz ya i?te bu o say? asl?nda o kart?n polyphony?sidir. rne?in SoundBlaster PCI64 kart?, san?lan?n ve yayg?n kanaatin aksine 64 veri i?lemez, 64 sesi ayn? anda verebilme kapasitesinde bir kart oldu?u ifade edilmek iin sonuna 64 ibaresi eklenmi?tir. DSP karma??k algoritmalar kullanarak eko, gecikme, koro gibi efektler verebilir. rne?in bu efektlerden ?reverb?, enstrmanlar byk bir salonda al?n?yormu? gibi bir etki yarat?r. Koro (chorus) tek bir enstrman sesi oklanarak, byk bir koro ayn? melodiyi ayn? alg?larla al?yormu? gibi etki yarat?r. MIDI her ne kadar PC?de MIDI dosyalar dinlemek art?k iyiden iyiye poplaritesini kaybetse de MIDI (Musical Instrument Digital Interface) her ses kart?n?n vazgeilmez bir ?esi, enstrmanlar?n kendi aralar?nda anla?abilmelerini sa?layan bir standartt?r. Bugn hemen her ses kart?n?n joystick ba?lant?s?ndan MIDI ayg?tlar? ba?lanabilmektedir. MIDI ilk icat oldu?unda mzisyenler ellerinde hangi MIDI enstrman varsa onunla birtak?m aranjmanlar yap?yordu, ancak i? ba?ka synthesiserda dinlemeye gelince ayn? sesler al?nam?yordu. nk her synth yap?mc?s? enstrmanlara kafas?na gre program numaras? veriyordu, bylece orijinali piyano olarak kaydedilen bir ses, bir ba?ka synth?de szgelimi klarnet olarak duyuluyordu. ??in uzmanlar? bunu da bir standarta ba?lay?p bir enstrman haritas? ?kard?lar, ad?n? da General MIDI koydular. Ses kart?n?n kalitesindeki nemli etkenlerden biri de i?te bu General MIDI enstrmanlar?n? orijinaline ne denli yak?n alabildi?idir. PCI VER? YOLU ISA?n?n yerine PCI kullan?lmas?n?n nemli sebeplerinden biri, PCI ses kartlar?n?n Wavetable iin sistem belle?ini kullanmas?d?r. Asl?nda bak?lacak olursa ok daha nemli bir neden daha var, o da bant geni?li?i. ISA veri yolu teorik olarak maksimum 8 Mbps (Saniyede 8 Mb) veri aktarabilirken bu rakam PCI?da 132 MBps?a ykseliyor. Do?al olarak ISA?NIN sadece 16 kanal kapasitesi de ortadan kalkm?? oluyor. Bugnn 32 hatta 64 kanal kullanabilen uygulamalar? gz nne al?nd???nda PCI veri yolunu kullanan ses kartlar?n?n farkl?l??? da ortaya ?km?? oluyor. Haliyle veri h?z? bu denli yksek olunca da 3 boyutlu ses yada oklu kaynaklardan gelen ses verilerini i?lemek gibi geli?mi? zellikler de rahatl?kla kullan?labiliyor. D?J?TAL SES CD-ROM ?da mzik CD?leri alabilmek iin srcn arkas?ndaki analog line ?k???ndan ses kart?n?n zerindeki line giri?ine bir ba?lant? yap?l?r. ??te bu ba?lant? analog oldu?undan dolay? d?? dnya etkilerine, mesela PC?nizin g kayna?? etkilerine a?kt?r. Bu sebepten (anten gibi davranan ba?lant? yznden) sinyal kayb? ya da acayip sesler olas?d?r. Dijital ba?lant? kulland???n?z takdirde ise d?? etkilerden etkilenmezsiniz, nk veriler say?sal ortamda ak?p gitmektedir. Gnmzde zellikle temiz kay?t isteyenlerin kulland??? dijital ba?lant?n?n en nemli ?esi SPDIF ?k???/giri?dir. Spee-deef olarak telaffuz edilen SPDIF?in a?l?m? Sony/Philips Digital ?nterface?dir. Philips ve Sony taraf?ndan geli?tirilen bu arabirim ile CD player, DAT gibi kaynaklardan say?sal veri aktar?m? kay?ps?z yap?labilir. Bu kay?ps?z veri aktar?m? sayesinde de zellikle DVD gibi dijital ses bar?nd?ran meydanlardan daha iyi sonu al?nabilir. ? TAD: Kimi ses kartlar?n?n zerinde TAD giri?i bulunur. TAD??n anlam? Telephone Answering Device?d?r. Voice zellikli dahili modemlerin o?unda bu ba?lant?y? gerekle?tirebilirsiniz. ? AUX: Passthrough demek do?ru olur. Ses kart? zerinde bulunan bir giri?tir. Kendisi zerinden MPEG, TV ya da radyo kartlar?n?n sesi iletebiliyor. 3 BOYUTLU SES Herkesin ok net bildi?i gibi insano?lunun iki adet kula?? var. Bu kulaklar sayesinde etraf?m?z? evreleyen 3 boyutlu ortam ierisinde sesin ne ynden geldi?ini anlayabiliyoruz. Madem ki gerek dnya da sadece iki kulakla 3 boyutlu duyabiliyoruz, 2 ya da daha ok adet hoparlr ile ya da bir kulakl?k ile de ayn? etkiyi almam?z mmkn olabilir. Bu 3D sesi ortaya koyabilmenin 3 farkl? yntemi var. Birincisi stereo expansion ad? verilen yntem, rne?in 3D zelli?i olmayan bir mzik paras?na bu etkiyi verebilen zel baz? teknikler var. Kimi mzik setlerinde ya da hoparlrlerde grm?snzdr, bir d?meye basars?n?z veya yaz?l?m ile ayarlars?n?z ve daha de?i?ik bir etki al?rs?n?z dinledi?iniz mzikten. Anla??ld??? gibi burada kayna??n 3D ses bar?nd?rmas? gerekmez. Buna benzeyen di?er bir teknik de Virtual Surround, yani sanal evreleme. Bu teknik de 3D sonradan eklenir. 3D ses alabilmenin nc ve bizi ses kartlar? a?s?ndan ele al?nd???nda en ok ilgilendiren yolu Positional 3D Audio olarak ortaya konabilir. Burada birden fazla ses 3 boyutlu ortamda birbirinden farkl? yerlerde konumland?r?lmaya al???l?r, bylece 3D etkisi olu?ur. rne?in bir filmde grnrde uak olmamas?na kar??n nce arkan?zdan yakla?t???n? duyabilmeniz, sesin giderek yakla?mas? derken zerinizden geip giderken sesin kayna??n? konumland?rabilmeniz hep bu sayede olur. 3D ses API?s? asl?nda sadece 3D sesi size iletmek isteyen programc?n?n kulland??? ve sesin 3 boyutlu uzayda hangi konumdan ve hangi ?iddetle gelece?ini ses kart?na sylemesine yarayan komutlar toplulu?udur. ? DIRECTSOUND3D: Microsoft?un geli?tirdi?i Direct Sound 3D, asl?nda DirectX?in bir paras?. Bu sebepten DirectX destekli her yeni PCI ses kart? taraf?ndan rahatl?kla kullan?labiliyor, bu yayg?nl?k sayesinde de en s?k kar??m?za ?kan 3D ses API?si. Oyun programc?lar?n?n da kolay?na geldi?i iin o?u yeni oyunda kullan?labilir olmas? gerekir. Zaten kullan?labiliyor ancak ok fazla tercih edildi?i sylenemez, nedenine gelince programc?ya sundu?u imkanlar bugnn oyunlar?nda k?s?tl?d?r. Bu k?s?tl? ortamdan s?yr?lmak isteyen ilk firma Aureal oldu ve DirectX ile birlikte al??malar?na ba?layarak A3D?yi ortaya koydu. ? A3D: Modern ses kartlar?nda en s?k rastlayaca??n?z 3D API?si olan A3D, ana i?lemciye fazla yklenmemesiyle dikkat ekiyor. Donan?mdan 3D ses h?zland?r?lmas? olay?n?n atas? say?labilecek A3D, asl?nda Direct Sound3D komutlar?n? kendi algoritmalar? ile kullan?yor. A3D?yi kullanan kart e?itlerinin birincisi emlatrler, oyundan gelen A3D bilgilerini alarak sahte bir A3D.dll dosyas? ile DirectSonud3D alt?na i?liyorlar, yani bir anlama oyunu kand?r?yorlar. Creative?in Sound Blaster Live ses kart? bunun gzel bir rne?idir. A3D kullanan ikinci tr kartlar DSP tabanl? rnlerdir. Bunlarda programlanabilir bir DSP i?lemcisi var, bu generic i?lemci zerine A3D?nin algoritmalar? i?leniyor bylece A3D donan?m h?zland?r?c?l? bir ses kart?n?z oluyor. Bu tip kartlar?n 3D ses ba?ar?s? tamamen szn etti?imiz DSP?nin kapasitesi ile do?ru orant?l?d?r. Son olarak A3D kategorisinde kar??m?za Voretx 1 ve Voretx 2 yongalar? ?k?yor. Voretx 1, 8 adet 3D, 8 adet de 2D ses i?leyebiliyor, en geli?mi? A3D kullan?c?s? Voretx 2?de ise imkanlar ve kalite ok daha geni?tir. rne?in Diamond MX-300 ses kart? bu yongay? kullanmaktad?r. ? EAX: EAX??n a?l?m? Environmental Audio Extensions. Creative taraf?ndan geli?tirilen bu API?ye gemeden nce reverb kavram?na biraz de?inmemiz gereklidir. Duydu?umuz sesler iki bile?enden meydana geliyor;orijinal kaynaktan yola ?karken ses ve bu sesin kula??m?za ula??ncaya dek evreden ald??? etkilerdir. rne?in duvarlar, etraf?m?zdaki insanlar ya da di?er objeler seste bir deformasyona yol aar. ?inde bulundu?umuz oda ya da ortam?n ?ekli, ierdi?i materyallerin bykl? ve e?idinin yaratt??? etki reverb olarak tan?mlan?r. ??te Creative?de bu yzden API?sine evresel ses anlam?na gelen Enviromental Audio ad?n? koymu?tur. Creative?in yapmak istedi?i programc?ya iinde haz?r evresel efektler bulunan bir reverb motoru sunuyor ve ?al bunu oyuncunun 3D ortam? hissetmesi iin hangisi uygun geliyorsa kullan? diyor. EAX?da asl?nda bir DirectSound3D uzant?s?, yani o da t?pk? A3d gibi DS3D komutlar?n? kendi algoritmalar?yla kullan?yor. ? Q3D: Qsound firmas?n?n bir rn olan Q3D henz pek yayg?n olarak kullan?lm?yor. Amac? di?erlerinde oldu?u gibi sadece hoparlr arac?l??? ile 3D ses ortam? yaratmakt?r. Programc? firman?n iddias?na gre asl?nda kulakl?k zerinde al??mak zere geli?tirilmi? olan Head Related Transfer Functions (HRTF), 2 hoparlr zerinde do?u al??m?yor ve kay?plara yol a?yor. Bu yzden Q3D bu tekni?in yan? s?ra apraz konu?ma (cross talk) ad? verdi?i bir tekni?i de kayna?t?rm??t?r. T?pk? di?er API?lerde oldu?u gibi Q3D?nin de 2.0?? tamamlanm??t?r. Q3D, DVD kullan?m? iin Qsurround ad?n? verdi?i yeni bir teknoloji kullan?yor. Buna gre AC3 (di?er ad?yla Dolby Digital 5.1) kodlar?n? zebilen bir yaz?l?m kullan?ld???nda Q3D kartlar? ile film seyredilebiliyor. Asl?nda bunu hemen her API yapabiliyor, rne?in Vortex2 yongas?na sahip Diamond MX300?de A3D API?sini kullanarak bu sinyalleri zebiliyor. ? SENSAURA: Yamaha?n?n bu teknolojiyi kullanmaya ba?lamas? ile ad?n? duyuran Sensaura, temelde di?er API?ler ile byk farkl?l?klar ta??m?yor. Yukar?da bahsetti?imiz HRTF olay?na yeni bir boyut kazand?racak olan ve bir metreden yak?n mesafelerde de iyi sonular vermek zere tasarlanan MacroFX ile, yak?nla?an objelerin dinleyiciye yakla?t?ka farkl? sesler de verebilmesini sa?layan ZoomFX zellikleri Sensaura?n?n ne ?kan yeni teknolojileridir. 3D ses zellikleri her ses kart? kulland??? API ne olursa olsun (ister Q3D ister A3D ya da EAX ) kendili?inden DirectSound3D uyumlu hale gelir. Bir rnekle a?klayacak olursak DS3D programlanan oyun al??t?r?ld???nda sistemde ses iin bir 3D donan?m? arayacak ve buldu?unu kullanacakt?r , bu sebepten her hangi bir 3D ses kart?nda temel 3D konumland?rmalar?n? gerekle?tirecektir. Sonu olarak 3D ses kartlar?n?n verdikleri sesin 3D kalitesinde tm bu sayd???m?z API?lerin DS3D?yi nas?l kulland?klar? belirleyici olarak kar??m?za ?k?yor. ok ?k??l? ses kartlar? DVD, oyunlardaki geli?meler ve MD Walkman?lerin yayg?nla?mas? sonucu ses kartlar? nem kazand?. Gnmzde 4 ?k??l? veya dijital ?k??l? ses kartlar?nda pre-amfi bulunmuyor. O yzden ses kuvvetleri daha ok kullan?lan hoparlrlerin gcne ba?l?. 3D AUDIO Gerek ses kartlar?nda gerek hoparlr setlerinde bu "3D ses" kavram?yla ve bunun yan?nda Surround Sound, Dolby Digital (AC-3), Dolby Surround, Dolby Surround ProLogic gibi terimlerle art?k ok s?k kar??la??yoruz. Bu da epey bir kafa kar???kl???na yol a?yor. Gelin nce bunlar? bir a?kl??a kavu?tural?m. nce en basitinden ba?layal?m: Subwoofer?l? bir ift hoparlrnz var, zerinde 3D yaz?yor ama bu nas?l 3D ses verir? Gerek dnyada kulaklar?m?z her ynden (arkadan, yukar?dan, soldan, sa?dan vs.) gelen sesleri alg?l?yor ve bunlar?n konumlar?n? belirleyebiliyor. Ses kart? ve hoparlr teknolojisindeki geli?meler de, bize filmlerde ve oyunlarda bu boyutlu ses alg?lamas?n? gere?e ok yak?n bir ?ekilde ya?atmay? amal?yor. Bunlar?n tmne "3D audio", yani boyutlu ses deniyor - bazen de "surround sound" dendi?ini grebilirsiniz. Ancak zerinde bir 3D d?mesi bulunan, subwoofer?l? herhangi bir ift hoparlr iin de ayn? tan?m kullan?ld???ndan biz aradaki ay?r?mlar? belirtmek iin farkl? terminolojiler kullanaca??z. rne?in ift hoparlr setlerinde kullan?lan efektler iin "3D" yerine "geli?tirilmi? stereo" (expanded stereo) demek daha do?ru. "3D"yi ise sadece sesi dinleyicinin etraf?nda konumland?ran ses sistemleri iin kullanaca??z. Gerek bir 3D ses sisteminde yukar?dan, a?a??dan, arkan?zdan, ileriden gelen sesleri bu mesafe ay?r?m? ile hissedersiniz. Baz?lar? bu ay?r?m? belirtmek iin "konumsal 3D ses" (positional 3D audio) demeyi ye?liyor. PC dnyas?nda sesi kullan?c?n?n etraf?ndaki e?itli kaynaklara da??tmak yeterli de?ildir. Ekrandaki ses kayna?? nesnelerle etkile?ime getike ses bir konumdan di?erine geer. Yani bir oyunda bir fze gnderildi?inde gerek f?rlat?ld???nda, gerek havada yol al?rken, gerek hedefinde patlad???nda ?kan sesler noktasal olmaz. Gerek bir 3D ses sisteminde fzenin havada ?kard??? ?sl?k sesinin nas?l bir yol izledi?ini de anlayabiliriz; yani ses bulundu?umuz ortamda yer de?i?tirir, bir ses kayna??ndan (hoparlrden) di?erine hemencecik atlamaz. ??te gerek etkile?imli 3D ses ile "surround sound" aras?ndaki fark budur. Kullan?c? sesin hoparlrlerden ?kt???n? alg?lamaz, ses onun bulundu?u ortamda noktasal olarak de?il tmyle evresini sarar. Surround sound sistemleri, oklu hoparlrlerde ok kanall? seslerin kullan?ld??? sinemalardan PC?lere inmi?tir. (Burada "kanal" szc? ile belirli bir sinyal yolunu kastediyoruz. rne?in mono kay?tlarda tek kanal kullan?l?rken, stereo kay?tlarda ift kanal kullan?l?r.) Her ses teknolojisi de ? geli?tirilmi? stereo, konumsal 3D, surround sound - ses deneyimimizi zenginle?tirir. GEL??T?R?LM?? STEREO ift hoparlrl klasik stereo ses teknolojisi 1950?lerde geli?tirildi ve o zamandan beri, dinleyicinin alg?lad??? akustik ses alan? olarak adland?rabilece?imiz "ses etki alan?" (sound stage) s?n?rl? kald?. Stereo?nun bir di?er sorunu, dinleyicinin en iyi akustik etkiyle sesleri dinleyebilmesi iin "sweet spot" ad? verilen belirli bir konumda durmas? zorunlulu?uydu. Ses etki alan?n? ve "sweet spot"u geni?letmek iin pek ok teknik kullan?ld?: Gecikmeler (delay), ses filtreleri, bas ve tiz efektleri... SRS, Spatializier, Qsound, Power Technology, Philips gibi firmalar daha karma??k algoritmalar kullanarak ses etki alan?n? daha da geli?tirmeye al??t?. (Bu geli?meler PC kullan?c?lar?na yarad?, nk iki hoparlrl bir PC sisteminde hoparlrler monitrn iki yan?nda durur, hoparlrleri genelde o?u ki?i odan?n farkl? yerlerine yerle?tirmekle u?ra?maz.) Stereo sesi geli?tirmek iin e?itli donan?m ve yaz?l?m zmleri geli?tirildi, bunlar?n bir k?sm? ses kartlar?na eklendi, veya Winamp gibi MP3 al?c?lar iin plug-in?ler ?kar?ld?. Ancak nihayetinde stereo sinyaller sz konusu oldu?undan ses etki alan?n? geni?letme abalar? bir s?n?ra dayand? ve konumsal efektler uygulanamad?. SES KARTLARI VE DVD DVD filmler giderek yayg?nla??yor ve herkeste bir DVD salg?n? ba? gsterdi. DVD srclerde kullan?lan baz? paralar DVD Player?lar?n yan? s?ra cep telefonlar?nda da kullan?ld??? iin bu s?ralarda byk bir DVD src s?k?nt?s? var, hatta baz? modeller karaborsaya d?t. Bir y?l nce bu patlamay? biz ngrrken, DVD reticilerinin yeterince ngrememesi (veya ngrp nlem alamamas?) ilgin. Neyse, konumuza dnelim: Bugnlerde ok ?k??l? ses kartlar?n?n ve oklu hoparlrlerin oyunlar kadar DVD iin de al?nd???n? sylersek, san?r?z yanl?? olmaz. H?zl? i?lemciler ve ekran kartlar? softDVD yaz?l?mlar? sayesinde, grnt taraf?nda MPEG-2 kartlara ihtiyac? ortadan kald?rm??t?. Geriye ses taraf?nda da MPEG-2 kartlar?n S/PDIF ?k??lar?yla sa?lad??? Dolby Digital (AC-3) deste?ini ses kartlar?na kayd?rmak kalm??t?. nceleri S/PDIF?li I/O kartlar? ile baz? SB Live! modelleri umut ????? oldu, ancak softDVD yaz?l?mlar? henz bu tr pass-through zmlerle Dolby Digital sesi desteklemiyordu. Sonra SB Live!?i tan?yan ve AC-3 zc grevini stlenen softDVD yaz?l?mlar? ?kt?; SB Live!?in I/O karts?z modellerinde AC-3 deste?i iin e?itli zmler retildi. A?a??da daha detayl? anlat?yoruz ama bu zmleri hemen s?ralarsak yeni Value Digital ve Player modellerinde bulunan dijital minijack?a tak?labilen 500 bin TL?lik bir S/PDIF adaptr, zerinde S/PDIF?in yan? s?ra optik ?k??lar ve 9 pin dijital DIN de bulunan Apache ad-on kart?, Creative?in - pahal? bulunsa da - kendi zm olan I/O2 kart?. ?u konuyu tekrar hat?rlatmakta fayda var: DVD filmlerden Surround ses almak iin 4?l (+ subwoofer) bir hoparlr seti yeterli. Ancak, yukar?da belirtti?imiz gibi byle bir sistemde arka ikili (surround) hoparlrlere mono ses verilip ikiye blnyor. DTT2500 gibi hem AC-3 da??t?c?l? hem de 5+1 kanall? bir hoparlr setinde ise DVD filmlerdeki 6 kanall? kaydedilmi? sesleri aynen bu ?ekilde dinleyebiliyorsunuz. Buna da Dolby Digital ad? veriliyor. Aradaki fark?n ok belirgin oldu?unu sylemeliyiz. Zevkler bte ile ilgili bir ?eydir ama yeterli bteniz varsa DVD filmleri Dolby Digital dinlemek iin byle 5+1 Dolby Digital bir hoparlr setini mutlaka neririz. Gerekten kendinizi sinema salonunda gibi hissetmenizi sa?l?yor. Di?er yandan 5+1 Dolby Digital hoparlr setleri, yine yukar?da belirtti?imiz gibi ?imdilik sadece DVD filmlerde kullan?l?yor. Bu ?ekilde kaydedilmi? mzik CD?leri de yolda. Ancak bu ikisiyle ilgilenmiyorsan?z, sadece oyunlar iin 5+1 bir set i?inize yaramayacakt?r, nk 4+1 setlerle a?a?? be? yukar? ayn? i?levi grecektir. Zaten DTT2500 gibi bir set kulland???n?zda DVD filmlerde setin amfisi zerinde ye?il Dolby Digital ?????n?n yand???n? gryor, "ye?il ????? yakalay?p" be? puan al?yorsunuz :) Tabii bu dedi?imiz Win DVD 2000, Power DVD gibi S/PDIF ?k???n? ve kulland???n?z ses kart?n? destekleyen yaz?l?mlar iin geerli. Biraz eski srmlerinde nl blge kodu kald?rma program? DVD Genie?nin ince ayarlar? ile yine Dolby Digital ses al?nabiliyordu. OPT?K IKI? Ses kartlar?nda optik ?k?? art?k aranan bir zellik oldu. zellikle kay?t da yapabilen MD al?c?larda optik giri? bulundu?u iin, kullan?c?lar mzik CD?lerinden, MP3?lerden, her tr mzik kayna??ndan MD?lere kay?t yapmak iin optik ?k??l? ses kart? istiyor. Normalde ses kart?n?n line-out?unu, normal bir analog kabloyla (TV kart?n? veya modemi ses kart?na ba?lamak iin kullan?lan ara kablolardan) MD al?c?n?n line in?ine ba?larsan?z, bu ?ekilde de kay?t yapabilirsiniz. Hatta CD al?c?lar?n line-out?undan MD al?c?lara da bu ?ekilde ba?lant? yapabilirsiniz. te yandan analog ba?lant? ses kay?plar?na neden oluyor; optik ?k??ta byle bir sorun yok. Tabii ba?lant?y? Optik S/PDIF toslink ad? verilen bir kabloyla yap?yorsunuz. Bu kablo baz? rnlerle birlikte gelirken, baz?lar?yla gelmiyor ama piyasada, mzik marketlerde bulunabilir. Bu incelemede Sony MZ-R30 MD Walkman?ime gayet kaliteli kay?tlar yapt?m. Burada MD hakk?nda s?k sorulan sorulara cevap vermek gerekirse, MD diskler 74 veya 80 dakika oluyor. Yani MP3?teki gibi bir s?k??t?rma sz konusu de?il; bir MD disk, mzik CD?sinin alabilece?i kadar ?ark?y? (15-16 ?ark?) depolayabiliyor. CD?ye gre avantaj?, tekrar kaydedilebilmesi. Kay?t yaparken paralar? bire bir alman?z gerekiyor; yani gerek zamanl? olarak kay?t yap?yor, MP3 al?c?larda oldu?u gibi "upload" geerli de?il. Yak?n zamanlarda USB ba?lant?l? zmler de Internet sitelerinde grlyor ancak henz Trkiye?ye gelmi? de?il. Bunlarda da ?ark?lar? alarak kay?t sz konusu. "MD disklere veri saklanamaz m?? veya "Daha h?zl? kay?t yap?lamaz m??" trnden sorular Internet?te mesaj listelerinde pek ok ki?i taraf?ndan soruluyor ve bu konuda haber ieren mesajlar?n o?u balon ?k?yor. Ancak Sony?nin sitesinde MD?li ve CD al?c?l? bir mini mzik setinde CD?den MD?ye 2x h?z?nda kay?t yap?labildi?ini grdm. Optik ?k??a profesyonellerin kulland??? DAT kay?t cihazlar? da ba?lanabiliyor. Tabii bunlar pahal? cihazlar oldu?undan pek ev kullan?c?lar?na gre de?il; ev kullan?c?lar? sadece MD kayd? iin optik ?k?? ar?yor diyebiliriz. Bunun tesinde optik ?k?? bazen optik S/PDIF olarak geiyor. rne?in incelememize kat?lan Guillemot Fortissimo?nun zerinde RCA tipi bir S/PDIF ?k?? yok; Dolby Digital deste?inin optik ?k?? zerinden verildi?i belirtiliyor (kablosu birlikte gelmiyor). Ancak DTT2500 gibi optik giri?i olmayan bir 5.1 hoparlr setine sahipseniz, bu kartta optik ?k??? RCA tipi S/PDIF?e eviren bir dn?trc bulman?z gerekebilir. Bu tr dn?trclerin oldu?unu Internet?te grdk ancak k?s?tl? zaman?m?zda piyasada ara?t?ramad?k. Muhtemelen elektronik rnler satan yerlerde bulunabilir. Bir not d?mek gerekirse, MD Walkmanler zerinde optik giri? oldu?undan toslink kablo ba?lant?s? olmas? iyi. te yandan kablo fiber optik (yani cam kkenli) oldu?undan fazla k?vr?l?p bklemedi?ini belirtelim. Ses KartI Montaj?: Di?er tm kartlarda oldu?u gibi , ses kartlar?n?n da ncelikle ka bitlik oldu?una dikkat etmemiz gerekir. 1: Ses kart?n?z 16 bitlik bir kart ise, 16 bitlik bir geni?leme yuvas?na ihtiyac?n?z olacakt?r. 2: Kart? hangi yuvaya takaca??n?z? belirledikten sonra, bu i?lemi dikkatlice gerekle?tirin. E?er sisteminizde standart d??? bir kart bulunmuyorsa, herhangi bir jumper ayarlamas?na gerek kalmadan ses kart?n?z? kolayca sisteme adapte edebilirsiniz. o?u ses kart?, PC_SPK olarak adland?r?lan bir giri?e sahiptir. Bu giri?, bilgisayar hoparlrne gelen seslerin ses kart? arac?l???yla hoparlrlerden ?kmas?n? sa?lar. 3: nce ses kart?n?nn klavuzuna bakarak, ses kart?nda ki jumper?? tespit edin. 4: Anakart zerinde bulunan PC_SPK ?k???n?, ses kart?nda ki ilgili yere ba?lay?n. 5: Ses kartlar?n?n o?unda bir joystick ba?lant?s? bulunmaktad?r. E?er bilgisayardaki ba?ka kartlarda da joystick ba?lant?s? varsa, bu iki ba?lant? byk olas?l?kla ak??acakt?r. Bu ak??may? engellemek iin, ses kart? zerinden bir jumber ayarlamas? gerekir. 6: Bu ayarlamalardan sonra, ses kart?na, zerinde yazan ya da k?lavuzdan gsterilen yerden hoparlrleri tak?n 7: Son olarak bilgisayar?n?za ses kart?n?zla birlikte gelen yaz?l?mlar? sisteme ykleyin. W?NDOWS?TA SES KARTI KURULUMU Bilgisayar?n?za ses kart?n?z? tak?p Windows?u ba?latt???n?zda, bilgisayar ses kart?n?z? kendisi bulam?yorsa ses kart? tan?t?m? Denetim Masas?ndan Yeni Donan?m Ekle Sihirbaz? ( Add New Hardware Wizard) kullan?larak yap?l?r. Bu i?lemin gerekle?tirilmesi: Ad?m 1: Yklenmesine ba?lamak iin ileri butonuna t?klan?r. Ad?m 2: Windows?un sisteme yeni ekledi?iniz ses kart?n? aramas? iin ileri butonuna t?klan?r. Ad?m 3: Windows yeni donan?m aramay? seiminize gre yapar. Hay?r seene?i ile ses kart?n?z? listeden seebilirsiniz. Ad?m 4: Buradan kurmak istedi?iniz donan?m?n ses kart? oldu?u belirtilir. Ad?m 5: E?er listeden se seene?ini i?aretlediyseniz a?a??daki ekran grntlenecektir. Bu ekrandan ses kart?n?z?n marka ve modelini belirterek windows cd-rom?undan yklenmesini sa?lay?n Ad?m 6: E?er ses kart?n?z bu listede yer alm?yorsa, ses kart? ile birlikte verilen cd-rom?dan uygun yaz?l?m? sein. Ad?m 7: Belirtti?iniz modeldeki ses kart? dosyalar?n?n yklenmesine ba?lamak iin son butonuna t?klan?r ve kurma i?lemi tamamlan?r. NOT: E?er bilgisayarda ses kart?n?z ile birlikte uyumsuzluk ?karabilecek bir kart bulunmuyorsa yukar?daki ad?mlar?n sonucunda ses kart?n?z al??maya ba?layacakt?r. Windows?u yeniden ba?latt???n?zda grev ubu?unun sa? alt k?esinde bir hoparlr simgesi grntlenecektir. W?NDOWS?TA SES ZELL?KLER? AYARLANMASI: Windows?ta yap?lan i?lemlerin kullan?c?ya sesle hitap etmesini sa?lamak iin i?lemlerin yap?l?? durumlar?na gre kullan?c?n?n iste?ine ba?l? olarak herhangi bir ses efekti verilebilir. Bu i?lemler, Windows?ta i?lemin yap?lmas? s?ras?nda her klikte ses ?kmas? durumudur. Bu ayarlar? yapmak iin kullan?c?n?n denetim masas?ndaki ses zellikleri blmne gelip baz? ayarlamalar? vermesi gerekir. Bu blmde, kullan?c? iste?ine ba?l? olarak Windows?un standart ayarlar?n? ya da kendisi taraf?ndan d??ar?dan yklenen farkl? bir ses efektini kullanabilir. D??ar?dan yklenen bu ses efektleri wav uzant?l? dosyalard?r. Kullan?c? isterse sessiz kullan?m? da seebilir. OLASI SORUNLAR VE ZMLER?: Sorun: Ses ?km?yor. zm: - Hoparlrleri ses kart?n?z?n do?ru ?k???na ba?lay?p ba?lamad???n?z? kontrol edin. - Varsa, hoparlrlerin zerindeki ses ayar d?melerini ve ama/kapama anahtarlar?n? kontrol edin. - Varsa, hoparlrlerin zerindeki pil veya adaptr giri?lerini gzden geirin. Sorun: Ses ?k?yor ama parazit var. zm: Bu sorun bilgisayar?n g kayna??ndan kaynaklanabilir. Bu durumda yap?lacak en iyi ?ey, ses kart?n?n sesini k?s?p hoparlrlerdeki sesi amakt?r. G kayna??n?z? bir elektronikiye gsterin. Sorun: Ses kart? al??m?yor. zm: DMA(Direct Memory Access) kanal?n? ve kesilme(interrupt) numaras?n? kontrol edip, bilgisayar?n?zdaki di?er kartlar ile ak???p ak??mad???na bak?n Sistem saati IRQ0??, klavye IRQ1?i, seri ?k??lar IRQ3 ve IRQ4?, paralel ?k?? IRQ7?yi, grnt kart? IRQ9 ve IRQ10?u kullan?rlar. Bu durunda en uygun kesilme IRQ% olacakt?r. Disket controller DMA2?yi birok ses kart? ise DMA1 kanal?n? kullanmaktad?r. DMA kanal? ve interrupt gibi de?erler autoexec.bat ve config.sys dosyalar?na ses kart? yaz?l?m? taraf?ndan, kurulum s?ras?nda kaydedilmi?tir. Sorun: Bir ses kart? program? al??t?r?ld???nda ?out of environment space? hatas? veriyor. zm: Config.sys dosyas?na bir editr yard?m?yla girip, SHELL=C:\DOS\COMMAND.COM\E:512\P sat?r?n? ekleyin. Sorun: 16 bitlik bir ses kart? olmas?na ra?men, 8 bitlik bir kart gibi ses ?kar?yor. zm: Low DMA ve High DMA kanallar?n?, kartla verilen bir test program?yla gzden geirin. GNMZ SES KARTI ZELL?KLER? VE F?YATLARI: AztechPCI 168 3D ses teknoloji ile 3 boyutlu ses efektleri, 4 W povver amplifier, Bas ve tiz kontroluHepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 16 USD+KDV (11.013.872TL+KDV) AztechPCI 288 Q3DIIPCI, Trident 4DWave-NX, S/P-DIF RCA out, Joystick/MIDI port Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 29 USD+KDV (19.962.643TL+KDV) AztechPCI 288 Q3DIIPCI, Trident 4DWave-NX, S/P-DIF RCA out, Joystick/MIDI portAlbim0 216 349 33 51www.albim.com 30 USD+KDV (20.651.010TL+KDV) AztechPCI 288 Q3DIIPCI, Trident 4DWave-NX, S/P-DIF RCA out, Joystick/MIDI portMegabyte Bilgisayar 0 212 236 26 78www.megabyteonline.com25 USD+KDV (17.209.175TL+KDV) AztechPCI 64-Q3D 64 ses, vvavetable sentez olanagi, 3 boyutlu ses efektleri, Q3D tanitim yazilimi hediyeliHepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 21 USD+KDV (14.455.707TL+KDV) CreativeSB Live PlatiniumPCI, EMU 10K1 DSP, 3D Sound, Digital In/Out, SP-DIF In/OutMavi Donan?m0 216 348 94 54www.mavidonan?m.com 195 USD+KDV (134.231.565TL+KDV) CreativeSB Live Platinium IIPCI, EMU 10K1 DSP, 3D Sound, Digital In/Out, SP-DIF In/OutMegabyte Bilgisayar 0 212 236 26 78www.megabyteonline.com 182 USD+KDV (125.282.794TL+KDV) CreativeSB Live PlatinumPCI, EMU 10K1 DSP, 3D Sound, Digital In/Out, SP-DIF In/OutHepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 200 USD+KDV (137.673.400TL+KDV) Guillemot Maxi Sound4 kanal dijital ikisli PCI ses karti, Yamaha YMF744 16 bit ses islemcisiHepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 43 USD+KDV (29.599.781TL+KDV) IncaPCI, Yamaha XG50 DSP, Joystick/MIDI portMavi Donan?m0 216 348 94 54http://www.mavidonanim.com/19 USD+KDV (13.078.973TL+KDV) ZoltrixOptical Kit16 bir ses i?lemcisiHepsiburada0 212 249 63 84 http://www.hepsiburada.com/13 USD+KDV (8.948.771TL+KDV) HOPARLR Multimedya bile?enlerinin vazgeilmezlerindendir. Ebat, dizayn, ses ?k?? gc, amphi ve woofer bulunup bulunmamas?na gibi pek ok seenek sunarlar. Kit halinde sat?n al?nabilen multimedya ayg?tlar? ierisinde, ses kartllar?yla birlikte verilen 4 Watt hoparlrler ok d?k ses verebilmeleri nedeniyle fazla tercih edilmemektedirler. ?ekil 10: Hoparlrler Ses kartlar?n?n ve bilgisayar zerinde ses i?leme teknolojilerinin de geli?mesiyle hoparlrler de buna ba?l? olarak ayr? bir nem kazanm??t?r. Ses kart?n?n ses ?k???n? glendirerek hoparlrden daha gl ses alma, kula?a daha net ve gl ses gnderme amac?yla geli?tirilen SubWooferlar bilgisayarlar?n bir mzik seti kadar gl ses retmelerine yard?mc? olmaktad?rlar. SURROUND SES FORMATLARI l Dolby Pro-Logic:Gerek anlamda Surround ya da "saran" ses verebilen ilk ses format? da diyebiliriz. ?lk olmas?n?n verdi?i avantaj ile en s?k kullan?lan nvan?n? da alm??t?r. Geri daha nceden bir de Dolby Surround vard? ama bu kadar h?zl? yayg?nla?amad?. al??ma prensibi basittir, sesin hangi ynden geldi?ini hissettirmek istiyorsan?z o yndeki hoparlr kanal?na kay?t yapars?n?z. rne?in film izlerken bir helikopter bulundu?unuz konuma gre yakla?acak ve ba??n?z?n zerinden geecek ise merkez hoparlrden ba?layarak n sa? ve soldan kuvvetlice duyulacak, ses yava?a bu kanallarda azal?rken arka hoparlrlerde glenecektir. Bylece 2 boyutlu grnt ortam?nda "ula helikopter kafay? iziyordu" hissi vuku bulur. Piyasadaki Dolby Pro-Logic hoparlr seeneklerinde bir de bu kodu zmeye yarayan bir decoder oldu?unu greceksiniz Dolby Digital :Yine Dolby firmas?n?n ke?fetti?i ve yayg?nla?t?rd??? bir format, AC-3 ad?yla da an?lmakta. Asl?nda ?u me?hur HDTV (high definition TV) ile kullan?lmak zere tasarlanan ancak bu i? beklenen h?zla geli?meyince sinemalara s?rayan AC-3, burada Dolby'nin sayesinde Dolby Digital ad?n? ald?. Temel olarak burada da 5.1 dzene?i kar??m?za ?k?yor. 5, yani nde sol, sa? ve merkez hoparlrler arkada ise sol saran ve sa? saran hoparlr. 1 ise baz? sahnelerin etkisini art?rmak iin kullan?lan, rne?in bomba patlamas? gibi, ekstra kanal ve genelde kuvvetli bas sesi veriyor. Hepsi bir araya geldi?inde ise 5.1 oluyor. Peki dijital ses ne avantaj sa?l?yor? Temel olarak en byk avantaj? ses verileri say?sal kaydedildi?i iin toplam 6 kanal?n da hi veri kayb?na u?ramadan ve ok daha az yer kaplayarak ta??nabilmesi. Ancak zellikle az sonra aktaraca??m?z DTS taraftarlar? taraf?ndan asl?nda belli etmese de "kay?pl?" bir sistem olarak tan?mlan?yor. Dolby Proo-Logic ile birlikte yryen bu format? zebilen tm ses sistemlerinde Pro-Logic decoder olmas?n?n sebebi ise, mzik alan?nda halen yayg?n olarak Dolby Stereo kullan?lmas?ndan kaynaklan?yor. Bu sistemde de ses kanallara yapay olarak da??t?ld???ndan Pro-Logic zcler de i?in ierisinde kal?yor. l DTS (Digital Theatre Systems) :DTS, 1993 y?l?nda ekilen Jurassic Park filmi ile ortaya ?kan bir format. O tarihten bu yana giderek daha fazla say?da film ve sinema salonu taraf?ndan kullan?lan bu format da dijital ortam? kullan?yor. Ancak Dolby Digital sistemde okunamayan baz? ses verilerini de okuma kapasitesine sahip, hatta bu oran?n?n yzde 25-30 civarlar?nda daha az kay?pl? oldu?u bile syleniyor. Daha ok multi sistemli DVD ampfi/decoderlar taraf?ndan desteklenen bu sistem ?u an iin PC'nin kafas?n? kar??t?rm?? durumda de?il. Sound Blaster Live Value Olay?:Uzun zamandan bu yana zerinde epey tart???lan bir konu var. Yeni dijital ?k??l? Sound Blaster Live Value sahipleri, "yahu karde?im ald?k bu kart? ama kablomuz yok Desktop Theater hoparlr sistemi ile kullan?lam?yor" diyorlar ya da almay? d?np de bir trl karar veremiyorlar. Biz de dergi olarak bu konuda elimizden geleni yap?p, sizlere bu dijital ?k??? kullanman?z? sa?layacak bir kablo yap?m?n? bile gstermi?tik. Sorumlulu?u kendilerine ait olmak ?art? ile isteyenler bu operasyonu gerekle?tirebilirler. Ancak ben bu kez size daha kolay bir yol nermek istiyorum. Dedi?imiz gibi kullan?c?lar kablo olmad??? iin bu Sound Blaster Live Value kart?n?n dijital ?k???n? kullanamamaktan ?ikayet ediyorlar. Oysa asl?nda ortada bu amala kullan?lmak zere bir kablo var. Desktop Theater DTT2500 hoparlr setinin iinden ?k?yor, keza ayn? ?ekilde Teac PowerMax 2000'de de bu amal? bir kablo var. Normalde bu kabloyu ses kart?n?z?n coaxiel SPDIF ?k??? ba?lant?s? iin kullan?yorsunuz. Buradan biraz mant?k yrtrsek bizim ihtiyac?m?z olan ?eyin bir mini jack/coaxiel evirici adaptr oldu?u ortaya ?k?yor. Bu adaptr bulmak ?stanbul'lular iin son derece kolay. Anadolu yakas?ndakiler Yaz?c?o?lu'ndaki, Avrupa yakas?ndakiler ise Selanik Pasaj?'ndaki say?lar? gnden gne azalmakta olan elektronikilerden bu adaptr fi?i edinebilirler, ben kendim iin 500 bin TL deyerek sat?n ald?m, siz de bu fiyattan sorabilirsiniz. Yapt???m?z denemelerde elimizdeki bu adaptr "dijital out" adl? yuvaya yerle?tirdik. WinDVD ile seyrine ba?lad???m?z filmimizden gelen dijital ses verileri de DTT2500'mz taraf?ndan derhal alg?land? ve kolayca mutlu sona eri?tik. Ancak burada dikkat edilmesi gereken ve benim iin henz tam olarak netli?e kavu?amayan bir nokta var. Normalde SPDIF ?k???n? kullanarak ses kart?n? ve decoder'? birle?tirdi?inizde ister WAV format? ister dijital DVD sesi olsun ekstra bir ba?lant? yap?lmas?na gerek kalm?yor. Oysa az nce bahsetti?imiz trde yapt???n?z ba?lant? ile s?n?rl? kal?rsan?z i?letim sisteminizden alaca??n?z dijital olmayan yani zlmeye ihtiya duymayan di?er sesleri alam?yorsunuz. Bu kez Sound Blaster Live Value ses kart?n?z?n her iki hoparlr ?k???n? da kullanman?z gerekiyor. Korkmay?n kablo sorunu yok, DTT2500 ierisinde bu amala kullan?lmak zere haz?rlanm?? bir kablo seti bulunuyor. Bunu decoder'a ba?lad?ktan sonra her ?ekilde bu sesler de kullan?ma a?k duruma geliyor. Burada bir Ali Cengiz oyunu var oldu?u ortada ise de, k?s?tl? zaman ierisinde daha detayl? ara?t?rma imkan? bulamad?m. ?ekil 11: Hoparlrler Bu adaptrn d???nda Sound Blaster Live Value sahiplerinin bir seene?i daha var. rne?in benim kendi bilgisayar?mdaki eski dijiatal ?k??s?z Sound Blaster Live Value iin en uygun zm de bu, yani Creative'in optical/digital I/O II'si. Value kullan?c?lar? iin gzel bir upgrade imkan? sunan Creative Optical-Digital I/O 2, resminden de anla??ld??? gibi 2 ana paradan olu?uyor. rn kutusu ierisinden bir adet 2x6 pin ba?lant? kablosu, Live Ware 3.0 CD'si ve ufak bir kullan?m k?lavuzu ?k?yor. Anlayabildi?im kadar? ile 20 pin'lik bir ba?lant? kablosu da pakete dahil, ama bizimkinden ?kmad?. E?er elinizdeki Live serisi kart?n zerinde 2x20 pin'lik AUD_EXT ba?lant? noktas? var ise ba?ka, 2x6 pin'lik SPDIF_EXT ba?lant?s? var ise ba?ka zellikler eklenmi? oluyor. Bunlar? geen say?m?zda anlatm??t?k o yzden daha fazla de?inmiyorum. Ancak genel olarak DTT2500 ile kullan?m a?s?ndan bakacak olursak bu zm daha verimli gibi geldi bana. Tabi verim demek para bay?lmak anlam?na geldi?i iin kimilerine ho? gelmeyebilir. Bu aparat?n fiyat? da yakla??k 75$ civarlar?nda seyrediyor. Bu arada ufak bir hat?rlatma bu inceleme boyunca biz eski Sound Blaster Live Value Digital ve Optical Digital I/O II kombinasyonunu kulland?k. Siz isterseniz yeni ufuklara yelken aabilir ve Winfast ile Zoltrix marka ayn? amal? benzer ses kartlar?n? da deneyebilirsiniz. Her ikisini de daha nceden incelemi? ve be?enmi?tik. GNMZ HOPARLR ZELL?KLER? VE F?YATLARI: Formun st rn Ad? Formun Alt?zelliklerBayiTelefon-WebFiyatAltecACS22E2x5 Watt hoparlr ikis gc, 10K ohm giris empedansiHepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 27 USD+KDV (18.585.909TL+KDV) CreativeDTT-2500P.M.P.O. gc 2.000 watt, R.M.S. gc 48 wattMultimedya0 212 216 45 68www.multimedya.com 325 USD+KDV (223.719.275TL+KDV) CreativeFBS 2000FBS 2000WMarkom Bilgisayar0 216 330 27 70www.markom.com.tr 138 USD+KDV (94.994.646TL+KDV) GeniusSP-G10P.M.P.O gc 200 watt, R.M.S. gc 10 watt Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 12 USD+KDV (8.260.404TL+KDV) GeniusSP-M06UP.M.P.O gc 120 watt, USB hoparlr Bo?azii0 212 217 29 29www.bogazici.com.tr 24 USD+KDV (16.520.808TL+KDV) GeniusSW-G106P.M.P.O gc 320 watt, R.M.S. gc 16 wattBo?azii0 212 217 29 29http://www.bogazici.com.tr/ 43 USD+KDV (29.599.781TL+KDV) Jazz160 wattMarkom Bilgisayar0 216 330 27 70www.markom.com.tr 12 USD+KDV (8.260.404TL+KDV) LabtecLCS-2514P.M.P.O gc 700 watt, R.M.S. gc 30 wattlsan0 212 280 97 61www.olcsancad.com 84 USD+KDV (57.822.828TL+KDV) MLI270 Speaker700 wattEscort Land0 800 211 32 54www.escortland.com.tr 12 USD+KDV (8.260.404TL+KDV) Multi-MediaMS 308P.M.P.O gc 600 watt, R.M.S. gc 10 wattKoyunlu0 212 274 08 0540 USD+KDV (27.534.680TL+KDV) PhilipsDSS 350P.M.P.O. gc 360 watt, R.M.S. 30 watt Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 69 USD+KDV (47.497.323TL+KDV) QuakeSPQ-160 160 Watt P.M.P.O. power, 3" full-range drivers, Hepsiburada0 212 249 63 84 http://www.hepsiburada.com/ 12 USD+KDV (8.260.404TL+KDV) Samsung SMS-832030 Watts, 100Hz ~ 20 kHZ Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 27 USD+KDV (18.585.909TL+KDV) SunrupidSR-T688P.M.P.O. gc 2.500 watt, R.M.S. gc 100 wattComsis0 212 213 32 40350 USD+KDV (240.928.450TL+KDV) Teac Powe KULAKLIK-M?KROFON ok de?i?ik tipte dizayn edilmi? kulakl?k ve mikrofon e?itleri mevcuttur. Ayr? ayr? sat?n alma imkan? oldu?u gibi kulakl?k ve mikrofonun birle?ik yani birarada oldu?u modeller daha revatad?r. zellikle mikrofon olarak de?i?ik seenekler ierisinde yaka tiri ve mas azerinde kullan?lmak zere tabla zerine oturtulmu? mikrofonlar yayg?n olarak kullan?lmaktad?r. Windows 95 ,Windows 98 veya Windows 2000 olsun bilgisayarlar?n genelinde mevcut olan Ses Kaydedicisi penceresinde mikrofon kullan?larak sesler kaydedilebilmektedir. Kulakl?k yap? olarak, kula??n yap?s?na uygun olarak retilmi? plastik ve d??? yumu?ak bir doku ile kaplanm?? hoparlr muhafazalar?ndan olu?ur. Bu muhafazalara kablo ile ses kart? ?k???na ya da do?rudan hoparlr veya CD srcsnn n panelindeki ses ?k???na tak?lmak zere haz?rlanm?? Jack yer al?r. ?ekil 12: Mikrofon e?itleri TV KARTLARI BT 8xx San?r?m ekran kartlar?nda kullan?lanlardan sonra en iyi bilinen yonga Bt (bir zamanlar Brooktree idi, ?imdi Rockwell Semiconductor Systems) ad?n? ta??yor. BT yongalar? TV kartlar?n?n temelini olu?turmaktalar ve kart?n kapasitesi de byk oranda bu yongaya ba?l?d?r. Ba?l?ktaki 8xx'in manas? ise ok e?itli olmalar?ndan ve 848, 878, 879 gibi modelleri bulunmas?ndan kaynaklan?r. Bu serinin en iyisi say?labilecek Bt848, PCI bus mastering ve grnt zcy (video decoder) btnle?ik olarak kullanabilen ilk yongad?r yani iptir. Gnmzde bunlardan pek yok, onun yerine 848A ve 849A devam niteli?i ta??yor. PCI veri yolunun tm h?z avantaj?n? kullanabilmek zere tasarlanan bu yonga grnt piksellerini depolamak iin ekstra bir belle?e ihtiya duymad??? iin ayg?t maliyetini de ucuzlat?yor. ?ekil 13: TV Kart? Brooktree yongalar?n esas en iyisi ve bu incelemede yer alan tm kartlar?n kulland??? ise Bt878 ve Bt879. Fusion serisi olarak da bilinen bu yongalar zellikle ses yakalama alan?nda byk yenilikler getirdi. rne?in Bt879 sesleri stereo olarak i?leme kapasitesine sahip. Bunlar?n d???nda 848A ile gelen leklenebilir grnt, NTSC/PAL/SECAM composite ve S-Video'nun birlikte sunulabilmesi zelliklerini de ta??yorlar. Bt yongalar? televizyon kartlar?n?n d???nda grnt yakalama ve dzenleme, grntl telekonferans gibi amalar iin de kullan?l?yor. Bir grnt kayna??ndan yollanan sinyaller, ki bu kaynak bir kamera, VCR ya da TV al?c?s? olabilir, yonga taraf?ndan al?n?r. Bu gelen sinyaller, grnt bilgileri ve senkronizasyon verilerini ierir. Sinyallerin detay? kullan?lan grnt standart?na ba?l?d?r, bunlar da NTSC (National Television Standards Committee), PAL (Phase Alternate Line) ya da SECAM (Systeme Electronique Couleur Avec Memoire) olabilir. Resmin olu?abilmesi iin kaynak dikey bir senkronizasyon verisi olu?turur (VSYNC) ve gnderir. VSYNC sinyalinin hemen ard?ndan grnt kayna?? resmin ilk sat?r?n? tarar. K?sacas? resmin her sat?r? iin bir adet yatay, bir adet de dikey veri bilgisi yollan?r. ?ifreli yay?nlarda bu veriler zel bir teknik arac?l??? ile normal s?ras? bozularak gnderilir. NTSC, PAL ve SECAM ?imdiye kadar bahsedilenler grnt standartlar?d?r. Kuzey Amerika ve Japonya'da kullan?lan NTSC standart?nda her karede 525 sat?r bulunur, ayr?ca saniyede 30 tam kare oynat?lmas?n? ngrr. PAL'de ise 625 sat?r kullan?l?r. RGB RENK DER?NL??? K?rm?z?, ye?il ve mavinin ilk harfleri ile olu?turulan (Red, Green, Blue) bu tan?mlama zellikle grnt yakalama i?i ile u?ra?acaksan?z kar??n?za ?kacakt?r. Di?er alanlarda fazla kurcalaman?za gerek yok, zira varsay?lan ayar olarak zaten yay?nlar? RGB format?nda izlemeniz ngrlm?. YUV FORMATI YUV format?, grntleri renkli olarak aktar?rken bir yandan da siyah beyaz TV ile uyumlulu?u kaybetmemek iin kullan?lan bir format. RGB'ye oranla daha az bant geni?li?i kullan?yor. ?ki ana bile?eni var, birincisi parlakl?k (Y) di?eri ise chrominance (UV). Parlakl?k, RGB sinyale baz? katk?lar yap?larak olu?turuluyor, chrominance ise rengin yo?unlu?u ve canl?l???na karar veriyor. Video yakalama i?leminde ayarlar YUV'a gre yap?l?rsa performans arttar, yani saniyede yakalanan kare say?s? fazlala??r. COMPOSITE VE S-VIDEO Kartlar?m?z?n zerinde grece?iniz bu giri?ler farkl? teknikler kullanan veri aktar?m tipleri olarak tan?mlanabilir. Composite, TV'lerde grd?mz ve kulland???m?z anten giri?inin ayn?s?d?r. S-Video ise daha kaliteli grnt aktar?m?na izin verir. Genelde S-Video kamera ba?lant?lar? iin ya da video oynat?c?lar iin kullan?l?yor. ?ekil 14: TV Kart?n?n Ba?lant?lar? B?R TV KARTI TEST? l-Grnt kalitesi: TV'nin temeli grntdr. Do?al olarak beklenenlerin ba??nda da grnt kalitesi geliyor. Genel olarak teste kat?lan tm kartlara bak?ld???nda gerek TV al?c?lar? (tuner) gerekse yongalar a?s?ndan birbirlerine ok benzediklerini grlr. Zaten st sat?rlarda da okudunuz, bu alan?n hakimi Bt 8xx yongalar ve Philips tuner'lardir. Hangi marka bunu daha iyi kullanabilecek bir src ve program haz?rlam?? ise ortaya bir fark koymu? olur. Hemen ?unu belirtelim incelemeye kat?lan rnlerde en iyi grnty verenle en d?k seviyedeki kart aras?ndaki fark yle a??r? boyutlarda de?il. Bu k?s?mda bunu sylemek pek adetim de?ildir, ama "zel bir ama" iin kullanmayacaksan?z bu 13 modelin grnt kalitesi a?s?ndan seim yapmak zor oldu. ne ?kan 1-2 model hari hemen hemen hepsi birbirinin ayn? idi. Grnt kalitesini belirleyen en nemli noktay? ?phesiz grnt kayna?? olu?turuyor. PC'nizin bulundu?u konumda TV sinyallerinin zay?f olmas? durumunda grnt kalitesinden bahsetmek de g. 2-Kurulum: S?radan kullan?c?lar? u?ra?t?rmayacak rnler her zaman tercih sebebi olmu?tur. Burada 'u?ra?t?rmaktan' kas?t, srclerin ya da uygulamalar?n CD iindeki yerini bulabilmek iin medyum, ba?lant?lar? kurabilmek iin 25 sayfa okuyarak haf?z olma zorunlulu?udur. Yani kurulum sorunsuzdu denildi?inde anlat?lmak istenen, 'kart?n tak?lmas?n?n ard?ndan gerekliyse srcs, yaz?l?m? yklendi ve kart al??t? cmlesinin k?sa halidir. 3-Kullan?m: Bu kriteri fonksiyonlar?n kullan?m? ve kart?n verimlili?i olarak belirledik. Daha net deyimiyle vaat ettiklerini yerine getirmek iin kulland??? arabirim ve beraberinde gelen detaylar de?erlendirmeye al?nd?. Capture, lekleme, giri?-?k?? gibi zellikler de bu kriterin ara?t?r?lan noktalar? idi. Capture iin VidCon32 v2.0 kullan?ld?, YUV2 ve 24 bit RGB formatlar?nda, 192x144, 384x288 ve 768x576 boyutlar?nda grnt yakalama denemeleri yap?ld?. Bu i?lem esnas?nda ses 44.100 Khz, 16 bit, mono olarak ayarland?. Daha sonra olu?an AVI, Microsoft Media Player ile s?nand? ve yakalanan kare say?s?na bak?ld?. 4-Test Platformu: 450 Mhz Pentium III i?lemci, 128 MB SDRAM ve 16 MB Creative M64 ekran kart? ile ABIT BE-6 anakart?n temellerini olu?turdu?u test platformumuza Windows 98 SE srm kuruldu. Her kartta televizyon sinyallerini aktarmak iin 75 ohm coaxiel kablo arac?l???yla bir kez kablo TV bir kez de normal bir V anten kullan?ld?. Tuner'?n kalitesi iin normal antenden ald???m?z yay?nlar, grnt kalitesi iin ise e?itlik sa?lamas? a?s?ndan kablo TV denemeleri belirleyici ortam oldu. Video giri?leri ve buna ili?kin fonksiyonlar?n denetlenmesi ise Sanyo VPC-Z400 dijital kamera ile gerekle?tirildi. TV KARTI E??TLER? VE ZELL?KLER? AverMedia TV Phone 98 TV kart? denildi?inde tm dnyada akla ilk gelen firmalar aras?nda mutlaka AverMedia da bulunuyor. Bunda gerek ABD'de de yayg?n olarak bulunmas?n?n gerekse bu konuda epey maziye sahip bir firma olmas?n?n etkileri var. lkemizde de uzunca bir sredir tan?nan ve bir sr rnyle bilinen bir marka. AverMedia TV Phone 98, Bt878 yongas?n? ta??yor. Kurulumda biz bir sorun ya?amad?k. Ancak e?itli kaynaklardan edindi?im bilgiler kirli sistem zerine kuruldu?unda baz? src problemleri ?karma olas?l???n?n bulundu?unu gsterdi. Son nokta olarak Volkan da baz? kullan?c?lar?n bu ynde ?ikayetine rastlad???n? syleyince test bitmi? olmas?na kar??n nce birka ba?ka TV kart?n? sonra da tekrar AverMedia TV Capture 98'i kurdum. Yine de hibir sorun ile kar??la?mad?m. Srcler gayet gzel yklendi, bunu takiben TV program? kuruldu ve sistem tekrar ba?lat?ld?. Sonuta tekrar t?k?r t?k?r al??t?. Sistem gereksinimi olarak en az Pentium 200 MMX i?lemci isteyen rn bize bu a?dan sorunsuz geldi. FM radyo i?levi de gren kart arac?l??? ile boyutland?r?labilir pencere ya da tam ekran (elbette, ekran kart?n?z?n i?birli?i ile, kimi durumlarda yeterli olmayabilir) olmak zere farkl? llerde TV izlenebiliyor. Grnt kalitesi di?erlerine aman aman bir stnlk sa?lam?yorsa da ortalaman?n zerinde oldu?unu syleyebilirim. ?uras? da bir geek ki, kimi kanallar "cam gibi" izlenebilirken, kimi kanallar?n bir nevi amurla?ma gibi izlenebildi?ini de hat?rlatmak gerek. Yani elde edece?iniz grnt kalitesi TV kart?n?n tuner ve video i?leme kabiliyetine ba?l? oldu?u kadar yay?n?n kalitesine de ba?l?. rne?in kablo yay?n ierisinde son derece farkl? yay?n kalitelerine sahip kanallar var. Gzlemleyebildi?imiz kadar? ile stdyo ekimleri en net sonucu veriyor. Bu arada mevzu d??? belki ama bu TV kart? testi beni kanalE seyircisi yapt?. Gndzleri ekonomi zerine yay?n yapan kanal ak?am stnden itibaren mthi? bir yay?n ak??? izliyor, yepyeni filmler, konserler filan. AverMedia TV Phone 98'in arabirimi iyi ancak hareketli grnt yakalama i?lemi iin bir ba?ka program? siz al??t?rmak zorundas?n?z. Capture yetene?i amatr kullan?mlar iin yeterli. 394x288 boyutlar?nda yakla?Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 27 USD+KDV (18.585.909TL+KDV) SunrupidSR-T688P.M.P.O. gc 2.500 watt, R.M.S. gc 100 wattComsis0 212 213 32 40350 USD+KDV (240.928.450TL+KDV) Teac Powermax 2000Dolby Digital Ses Sistemi, 2000 Watt ikis, 5 farkli ses kaynagiHepsiburada0 212 249 63 84 http://www.hepsiburada.com/ 263 USD+KDV (181.040.521TL+KDV) YamahaYST-MS55DP.M.P.O gc 1.800 watt, R.M.S. gc 80 wattMultimedya0 212 216 45 68http://www.multimedya.com/ 131 USD+KDV (90.176.077TL+KDV) ZoltrixZX SW-95P.M.P.O gc 600 watt, R.M.S. gc 60 wattTuranl?0 212 216 05 20www.turanli.com.tr 54 USD+KDV (37.171.818TL+KDV) KULAKLIK-M?KROFON ok de?i?ik tipte dizayn edilmi? kulakl?k ve mikrofon e?itleri mevcuttur. Ayr? ayr? sat?n alma imkan? oldu?u gibi kulakl?k ve mikrofonun birle?ik yani birarada oldu?u modeller daha revatad?r. zellikle mikrofon olarak de?i?ik seenekler ierisinde yaka tiri ve mas azerinde kullan?lmak zere tabla zerine oturtulmu? mikrofonlar yayg?n olarak kullan?lmaktad?r. Windows 95 ,Windows 98 veya Windows 2000 olsun bilgisayarlar?n genelinde mevcut olan Ses Kaydedicisi penceresinde mikrofon kullan?larak sesler kaydedilebilmektedir. Kulakl?k yap? olarak, kula??n yap?s?na uygun olarak retilmi? plastik ve d??? yumu?ak bir doku ile kaplanm?? hoparlr muhafazalar?ndan olu?ur. Bu muhafazalara kablo ile ses kart? ?k???na ya da do?rudan hoparlr veya CD srcsnn n panelindeki ses ?k???na tak?lmak zere haz?rlanm?? Jack yer al?r. ?ekil 12: Mikrofon e?itleri TV KARTLARI BT 8xx San?r?m ekran kartlar?nda kullan?lanlardan sonra en iyi bilinen yonga Bt (bir zamanlar Brooktree idi, ?imdi Rockwell Semiconductor Systems) ad?n? ta??yor. BT yongalar? TV kartlar?n?n temelini olu?turmaktalar ve kart?n kapasitesi de byk oranda bu yongaya ba?l?d?r. Ba?l?ktaki 8xx'in manas? ise ok e?itli olmalar?ndan ve 848, 878, 879 gibi modelleri bulunmas?ndan kaynaklan?r. Bu serinin en iyisi say?labilecek Bt848, PCI bus mastering ve grnt zcy (video decoder) btnle?ik olarak kullanabilen ilk yongad?r yani iptir. Gnmzde bunlardan pek yok, onun yerine 848A ve 849A devam niteli?i ta??yor. PCI veri yolunun tm h?z avantaj?n? kullanabilmek zere tasarlanan bu yonga grnt piksellerini depolamak iin ekstra bir belle?e ihtiya duymad??? iin ayg?t maliyetini de ucuzlat?yor. ?ekil 13: TV Kart? Brooktree yongalar?n esas en iyisi ve bu incelemede yer alan tm kartlar?n kulland??? ise Bt878 ve Bt879. Fusion serisi olarak da bilinen bu yongalar zellikle ses yakalama alan?nda byk yenilikler getirdi. rne?in Bt879 sesleri stereo olarak i?leme kapasitesine sahip. Bunlar?n d???nda 848A ile gelen leklenebilir grnt, NTSC/PAL/SECAM composite ve S-Video'nun birlikte sunulabilmesi zelliklerini de ta??yorlar. Bt yongalar? televizyon kartlar?n?n d???nda grnt yakalama ve dzenleme, grntl telekonferans gibi amalar iin de kullan?l?yor. Bir grnt kayna??ndan yollanan sinyaller, ki bu kaynak bir kamera, VCR ya da TV al?c?s? olabilir, yonga taraf?ndan al?n?r. Bu gelen sinyaller, grnt bilgileri ve senkronizasyon verilerini ierir. Sinyallerin detay? kullan?lan grnt standart?na ba?l?d?r, bunlar da NTSC (National Television Standards Committee), PAL (Phase Alternate Line) ya da SECAM (Systeme Electronique Couleur Avec Memoire) olabilir. Resmin olu?abilmesi iin kaynak dikey bir senkronizasyon verisi olu?turur (VSYNC) ve gnderir. VSYNC sinyalinin hemen ard?ndan grnt kayna?? resmin ilk sat?r?n? tarar. K?sacas? resmin her sat?r? iin bir adet yatay, bir adet de dikey veri bilgisi yollan?r. ?ifreli yay?nlarda bu veriler zel bir teknik arac?l??? ile normal s?ras? bozularak gnderilir. NTSC, PAL ve SECAM ?imdiye kadar bahsedilenler grnt standartlar?d?r. Kuzey Amerika ve Japonya'da kullan?lan NTSC standart?nda her karede 525 sat?r bulunur, ayr?ca saniyede 30 tam kare oynat?lmas?n? ngrr. PAL'de ise 625 sat?r kullan?l?r. RGB RENK DER?NL??? K?rm?z?, ye?il ve mavinin ilk harfleri ile olu?turulan (Red, Green, Blue) bu tan?mlama zellikle grnt yakalama i?i ile u?ra?acaksan?z kar??n?za ?kacakt?r. Di?er alanlarda fazla kurcalaman?za gerek yok, zira varsay?lan ayar olarak zaten yay?nlar? RGB format?nda izlemeniz ngrlm?. YUV FORMATI YUV format?, grntleri renkli olarak aktar?rken bir yandan da siyah beyaz TV ile uyumlulu?u kaybetmemek iin kullan?lan bir format. RGB'ye oranla daha az bant geni?li?i kullan?yor. ?ki ana bile?eni var, birincisi parlakl?k (Y) di?eri ise chrominance (UV). Parlakl?k, RGB sinyale baz? katk?lar yap?larak olu?turuluyor, chrominance ise rengin yo?unlu?u ve canl?l???na karar veriyor. Video yakalama i?leminde ayarlar YUV'a gre yap?l?rsa performans arttar, yani saniyede yakalanan kare say?s? fazlala??r. COMPOSITE VE S-VIDEO Kartlar?m?z?n zerinde grece?iniz bu giri?ler farkl? teknikler kullanan veri aktar?m tipleri olarak tan?mlanabilir. Composite, TV'lerde grd?mz ve kulland???m?z anten giri?inin ayn?s?d?r. S-Video ise daha kaliteli grnt aktar?m?na izin verir. Genelde S-Video kamera ba?lant?lar? iin ya da video oynat?c?lar iin kullan?l?yor. ?ekil 14: TV Kart?n?n Ba?lant?lar? B?R TV KARTI TEST? l-Grnt kalitesi: TV'nin temeli grntdr. Do?al olarak beklenenlerin ba??nda da grnt kalitesi geliyor. Genel olarak teste kat?lan tm kartlara bak?ld???nda gerek TV al?c?lar? (tuner) gerekse yongalar a?s?ndan birbirlerine ok benzediklerini grlr. Zaten st sat?rlarda da okudunuz, bu alan?n hakimi Bt 8xx yongalar ve Philips tuner'lardir. Hangi marka bunu daha iyi kullanabilecek bir src ve program haz?rlam?? ise ortaya bir fark koymu? olur. Hemen ?unu belirtelim incelemeye kat?lan rnlerde en iyi grnty verenle en d?k seviyedeki kart aras?ndaki fark yle a??r? boyutlarda de?il. Bu k?s?mda bunu sylemek pek adetim de?ildir, ama "zel bir ama" iin kullanmayacaksan?z bu 13 modelin grnt kalitesi a?s?ndan seim yapmak zor oldu. ne ?kan 1-2 model hari hemen hemen hepsi birbirinin ayn? idi. Grnt kalitesini belirleyen en nemli noktay? ?phesiz grnt kayna?? olu?turuyor. PC'nizin bulundu?u konumda TV sinyallerinin zay?f olmas? durumunda grnt kalitesinden bahsetmek de g. 2-Kurulum: S?radan kullan?c?lar? u?ra?t?rmayacak rnler her zaman tercih sebebi olmu?tur. Burada 'u?ra?t?rmaktan' kas?t, srclerin ya da uygulamalar?n CD iindeki yerini bulabilmek iin medyum, ba?lant?lar? kurabilmek iin 25 sayfa okuyarak haf?z olma zorunlulu?udur. Yani kurulum sorunsuzdu denildi?inde anlat?lmak istenen, 'kart?n tak?lmas?n?n ard?ndan gerekliyse srcs, yaz?l?m? yklendi ve kart al??t? cmlesinin k?sa halidir. 3-Kullan?m: Bu kriteri fonksiyonlar?n kullan?m? ve kart?n verimlili?i olarak belirledik. Daha net deyimiyle vaat ettiklerini yerine getirmek iin kulland??? arabirim ve beraberinde gelen detaylar de?erlendirmeye al?nd?. Capture, lekleme, giri?-?k?? gibi zellikler de bu kriterin ara?t?r?lan noktalar? idi. Capture iin VidCon32 v2.0 kullan?ld?, YUV2 ve 24 bit RGB formatlar?nda, 192x144, 384x288 ve 768x576 boyutlar?nda grnt yakalama denemeleri yap?ld?. Bu i?lem esnas?nda ses 44.100 Khz, 16 bit, mono olarak ayarland?. Daha sonra olu?an AVI, Microsoft Media Player ile s?nand? ve yakalanan kare say?s?na bak?ld?. 4-Test Platformu: 450 Mhz Pentium III i?lemci, 128 MB SDRAM ve 16 MB Creative M64 ekran kart? ile ABIT BE-6 anakart?n temellerini olu?turdu?u test platformumuza Windows 98 SE srm kuruldu. Her kartta televizyon sinyallerini aktarmak iin 75 ohm coaxiel kablo arac?l???yla bir kez kablo TV bir kez de normal bir V anten kullan?ld?. Tuner'?n kalitesi iin normal antenden ald???m?z yay?nlar, grnt kalitesi iin ise e?itlik sa?lamas? a?s?ndan kablo TV denemeleri belirleyici ortam oldu. Video giri?leri ve buna ili?kin fonksiyonlar?n denetlenmesi ise Sanyo VPC-Z400 dijital kamera ile gerekle?tirildi. TV KARTI E??TLER? VE ZELL?KLER? AverMedia TV Phone 98 TV kart? denildi?inde tm dnyada akla ilk gelen firmalar aras?nda mutlaka AverMedia da bulunuyor. Bunda gerek ABD'de de yayg?n olarak bulunmas?n?n gerekse bu konuda epey maziye sahip bir firma olmas?n?n etkileri var. lkemizde de uzunca bir sredir tan?nan ve bir sr rnyle bilinen bir marka. AverMedia TV Phone 98, Bt878 yongas?n? ta??yor. Kurulumda biz bir sorun ya?amad?k. Ancak e?itli kaynaklardan edindi?im bilgiler kirli sistem zerine kuruldu?unda baz? src problemleri ?karma olas?l???n?n bulundu?unu gsterdi. Son nokta olarak Volkan da baz? kullan?c?lar?n bu ynde ?ikayetine rastlad???n? syleyince test bitmi? olmas?na kar??n nce birka ba?ka TV kart?n? sonra da tekrar AverMedia TV Capture 98'i kurdum. Yine de hibir sorun ile kar??la?mad?m. Srcler gayet gzel yklendi, bunu takiben TV program? kuruldu ve sistem tekrar ba?lat?ld?. Sonuta tekrar t?k?r t?k?r al??t?. Sistem gereksinimi olarak en az Pentium 200 MMX i?lemci isteyen rn bize bu a?dan sorunsuz geldi. FM radyo i?levi de gren kart arac?l??? ile boyutland?r?labilir pencere ya da tam ekran (elbette, ekran kart?n?z?n i?birli?i ile, kimi durumlarda yeterli olmayabilir) olmak zere farkl? llerde TV izlenebiliyor. Grnt kalitesi di?erlerine aman aman bir stnlk sa?lam?yorsa da ortalaman?n zerinde oldu?unu syleyebilirim. ?uras? da bir geek ki, kimi kanallar "cam gibi" izlenebilirken, kimi kanallar?n bir nevi amurla?ma gibi izlenebildi?ini de hat?rlatmak gerek. Yani elde edece?iniz grnt kalitesi TV kart?n?n tuner ve video i?leme kabiliyetine ba?l? oldu?u kadar yay?n?n kalitesine de ba?l?. rne?in kablo yay?n ierisinde son derece farkl? yay?n kalitelerine sahip kanallar var. Gzlemleyebildi?imiz kadar? ile stdyo ekimleri en net sonucu veriyor. Bu arada mevzu d??? belki ama bu TV kart? testi beni kanalE seyircisi yapt?. Gndzleri ekonomi zerine yay?n yapan kanal ak?am stnden itibaren mthi? bir yay?n ak??? izliyor, yepyeni filmler, konserler filan. AverMedia TV Phone 98'in arabirimi iyi ancak hareketli grnt yakalama i?lemi iin bir ba?ka program? siz al??t?rmak zorundas?n?z. Capture yetene?i amatr kullan?mlar iin yeterli. 394x288 boyutlar?nda yakla??k 23-24 kare/sn gibi bir h?z yakalan?yor. Bu da yeterli say?lmal?, nk kart?n esas grevi bu de?il. Kart ile birlikte gelen bir program izleme f?rsat? bulamayaca??n?z yay?nlar? sizin iin kaydedebiliyor. Bunun iin sabit diskiniz 13 GB olmas? gerekiyor. AverMedia TV Capture 98 Editr'n Seimi olarak belirledi?imiz AverMedia TV Phone 98 ile bu kart aras?ndaki grnr tek fark, bunda FM radyonun bulunmay???. Bunun d???nda kalan tm zellikler ayn?. Hatta ayn? src dosyas?n? kullan?yorlar. Bunun getirdi?i arabirimdeki hafif farkl?l?k ve ierik d???nda ben bir fark saptayamad?m. TV Phone 98'de oldu?u gibi bunda da TV programlar?n? nceden ayarlay?p kaydedebilmenizi sa?layan bir program, uzaktan kumanda ve Bt878 yongas? bulunuyor. Yukar?da yazmay? ihmal etmi? olabilirim ama AverMedia TV serisinin bir zelli?i olarak beraberinde gelen arabirim d???ndaki programlar ile kullan?ld???nda sanki daha fazla kapasiteli kullan?labiliyormu? izlenimi edindim. Internet zerinde bulabilece?iniz bu hobi olarak yaz?lm?? yaz?l?mlar baz? farkl? zelliklerin kullan?labilmesini sa?l?yor. o?u TV kart? iin bu durum geerli olmakla birlikte ekran kart?n?n overlay zelli?inin kullan?lmas? ve tam ekran TV izletme gibi seeneklerde daha ba?ar?l? yaz?l?mlar oldu?unu saptad?m. Akl?n?z?n bir k?esinde olsun. AverMedia AverTV USB Ad?ndan hemen anla??ld??? gibi elimizdeki rn PC'nizin iine takabilece?iniz bir rn olmay?p harici bir cihaz. rn USB portunuza ba?lan?yor ve sistemle ileti?imini buradan sa?l?yor. Windows sa? olsun derhal ayg?t? takt???n?z? anl?yor, srcsn istiyor, yklyoruz. USB mant??? sistemin yeniden ba?lat?lmas?n? istemese de AverTV USB bunu istiyor. Sistemi yeniden ba?latt???m?zda i?lem tamamlanm?? oluyor. Gerekli di?er ba?lant?lar?n tm cihaz?n arka yznden gerekle?tiriliyor. Burada Video, video giri?leri ile anten ba?lant? noktas? ve ses ?k??? bulunuyor. Ayg?t?n zerinde grd?nz mavi beneklerden sadece bir tanesi al???yor, o da sabit kare resim yakalamaya yar?yor. Tasar?m olarak gzel bir rn, yakla??k 15 cm x 15 cm gibi boyutlar? var, PC kasan?z?n zerinde pek ala yer bulabilir. rnn grnt kalitesi tatmin edici, gze ters gelen her hangi bir aksakl?k v.s. yok. Yaln?z bu testin di?er USB ayg?t?nda da tespit etti?imiz gibi ses ile grnt aras?nda belli belirsiz bir senkronizasyon problemi bulunuyor. Daha net bir anlat?mla nce grnt geliyor, bunu takiben ses biraz arkadan yeti?iyor. o?u kullan?c?n?n fark?na bile varmayaca?? bir durum ama aktarmadan geemezdik. Asl?na bak?lacak olursa bu duruma yabanc? de?ilim, daha nce yapt???m bir TV kart? testinde harici ayg?tlarda bu tip durumlarla kar??la?m??t?m. Bu sebepten zerinde biraz fazla titizlendi?im do?rudur. zetle AverTV USB, grnt yakalamadan arabirime kadar dahili bir TV kart?ndan beklenenleri verebiliyor. USB ayg?tlar?n hala biraz daha pahal? olmas?n?n sebebini asl?nda teknolojisinde de?il de, ayg?tlar?n kutulanma maliyetinden kaynakland??? art?k ortada. PC'sini amak istemeyenler iin uygun. Hauppauge WinTV Primio Kart? anlatmaya ba?lamazdan nce bir noktaya a?kl?k getirelim. Bu markan?n telaffuzu konusunda herkes kafas?na gre bir ?eyler uyduruyor, hapu diyenler, hopa diyenler her ?ey var, ancak i?in asl? ba?ka. Hauppauge ABD, Long Island'da bir kasaban?n ismi. K?z?lderililer taraf?ndan kurulan bu yerle?im yeri ad?n? TV kart? markas?na vermi? ve HOP-HOG ?eklinde okunuyor. Garip ama gerek, sizi gidi kendini bilmez Bo?azii mezunlar? sizi. Bu testin en pahal? kart? olan WinTV Primio sorunsuz bir kuruluma sahip. TV sinyali ve ses ba?lant?s?n? yapt?ktan sonra tak ve al??t?r deste?i olan kart?n srcleri de kolayca yklenebiliyor. retici firman?n Internet sitesine ba?lan?p en son srcleri indirerek kullanman?n daha verimli olaca??n? hat?rlatmakta fayda var. Biz yapt???m?z k?sa ziyaret itibari ile sade fakat arad???n?z her ?eyi sunan bir web sitesi oldu?u sonucuna vard?k. rnn uzaktan kumandas? ok ??k. yle di?erlerinde grd?mz gibi aman mouse grevi de greyim aman renkli olay?m ele avuca s??mayay?m derdi yok. Hakikaten yerli yerinde, ne eksi?i var ne fazlas? var. Her ?eyi de sorunsuzca yap?yor ma?allah. leklenebilir pencere iinde veya tam ekran al??an Hauppauge WinTV'nin sundu?u hissedilir grnt kalitesinin yan? s?ra capture zelli?inden de bahsetmek gerek. Kart?n bu zelli?i incelememize dahil olan capture yetenekli rnler aras?nda ba?ar?l? performans verdi. Test sistemimiz zerinde 394x288 boyutlarda, saniyede tam 24 kare gibi yksek bir yakalama h?z? kaydedildi, ki bu de?er asli grevi TV izlettirmek olan bir kart iin mkemmel. Grnt kalitesi de keza ayn? ?ekilde. Kurulumdan sonra yard?mc? bir program kendili?inden devreye girerek baz? kontroller yap?yor, ve bu kart? maksimum ?ekilde kullan?p kullanamayaca??n?z? aktar?yor. Bylelikle zellikle overlay konusundaki endi?elerinizi ortadan kald?r?yor. Yaln?z uninstall etmek istedi?inizde CD ierisindeki bir yaz?l?m? kullanman?z ?art? var, aksi takdirde sorunla kar??la?abilirsiniz. Kart?n kulland??? arabirim de bu test ierisindeki en iyi iki programdan biri. Di?eri de kullan?m arabirimi a?s?ndan olmasa dahi yaz?l?m a?s?ndan bak?ld???nda Miro oldu. zerinde u?ra??ld??? belli oluyor. Yine de radyosuz oldu?u halde fiyat?n?n bu kadar yksek olmas? Editr'n Seimi olmas?n? engelliyor. ABD retimi olmas?ndan kaynakland???n? d?nd?mz bu fiyat seviyesine ra?men Hauppauge aranan bir marka olmaya devam edecek. Hauppauge WinTV USB Hauppauge'?n Trkiye Distribtr Bilgita?, kendi ierisinde gerekle?tirdi?i yeniden yap?lanma do?rultusunda rn yelpazesini daha da geni?letiyor. Bu test iin zellikle u?ra??p, dar zamanda bir rne?ini getirdikleri WinTV USB siz bu yaz?y? okurken piyasada sat?lmaya ba?lanm?? olacak. I-Mac ile ba?layan "illa ki ?effafla?al?m ve ?u PC'nin i karartan donuk renginden kurtulal?m" d?ncesi ile WinTV USB'de sper bir tasar?m yarat?lm??. Resminden gryorsunuz, uzun Marlboro'dan hafif hallice ebatlardaki rn son derece ??k. zerinden anla??ld??? kadar?yla ayn? modelin FM radyolusu da bulunuyor, ancak bizim elimizdeki bu zelli?e sahip de?ildi. Kurulum iin yapman?z gereken USB protuna ayg?t ile birlikte gelen kabloyu ba?lamak. Bundan sonras?nda CD'yi tak?yor ve i?i otomatik yklemeye b?rak?yorsunuz. B?rak?yorsunuz da iiniz rahat etmiyor, nk CD'nin ierisini ?yle bir kar??t?rd???n?zda e?itli registry dosyalar? ile kar??la??yoruz. Acep bunlar neyin yamas?d?r diyoruz ama cevap bulam?yoruz. ??in do?rusu CD i?ini biraz kar???k yapm??lar, neyin ne iin oldu?unu da aktarmam??lar. rnn kulland??? 2 adet arabirim var, hangisi size uyarsa bununla TV izleyebiliyor ve di?er i?lemleri gerekle?tiriyorsunuz. Gel gelelim Primio'da sylemeyi unuttu?um bir husus var. Kanal taramas? yaparken yle kendi haline b?rak?p tarama yapt?r?rsan?z var olandan ok daha az kanal say?s? ile kar??la??rs?n?z. Bunun yerine ayn? uygulaman?n ilk ekran?nda lke olarak Almanya'y? sein ve rahat edin. Bundan gayrisinde bir sorun ?kmaz, tm kanallara kavu?ursunuz. Inca TV Explorer Plus ?ki rn bir arada anlat?yoruz nk rnler birbirlerinden sadece radyolu ve radyosuz olmalar? ile ayr?l?yorlar. Ayr?ca Explorer Plus'daki FM yerine dz Explorer'a bir S-Video giri?i konulmu?. Dergimizde daha nce her iki kartta inceleme olarak yerini alm??t?. Bt878 yongal? bu kartlar?n ilgin bir zelli?i de LifeView Fly serisi ile ikiz olmalar?. En az?ndan bask? plaka ve bile?enler olarak bu iki marka ikiz gibi gzkyor. Yetkili firmaya dan??mad?m ama her iki markan?n da ayn? fabrikada retildi?ini d?nyorum. Zaten performans ve di?er zellikler a?s?ndan da rnler tamamen birbirlerine benziyorlar. Ayn?lar demeye ekiniyorum, az bir ihtimal ama bir ?eyler atlam?? olabilirim. Inca'n?n zerinde LifeView yaz?l? bir yonga bulunmas?na dayanarak ayn? reticiden ?kt?klar?n? d?nyorum. Srcler farkl? tabii, kart Inca olarak tan?n?yor. Daha nceki incelememizde uzaktan kumanda ile ilgili bir sorun ya?ad???m?z? ve ses ama veya kanal de?i?tirme tu?una bast???m?zda program?n kapand???n? aktarm??t?k. Ayr?ca sorunun donan?mdan kaynaklanmad???n? yksek ihtimalle srclerden ya da bizim kumandaya zgn olabilece?ini yazm??t?k. Tekrar gerekle?tirdi?imiz incelemede soruna rastlamad?k ama daha yeni srcler var, Inca olarak de?il de Fly markas? ile kullanmak isterseniz. Biz denedik gayet gzel al???yor. rn kutular? ierisinden gerekli tm ba?lant? kablolar?, uzaktan kumanda ve src CD'si ?k?yor. Olmazsa olmaz VideoLive Mail program? da bu CD'nin ierisinde. Do?rusunu sylemek gerekirse grnt kalitesi a?s?ndan Fly ile ayn? diyebiliriz, yani yeterli ama bu testte daha iyileri de var. Inca serisi rnleri de?erlendirirken fiyatlar?n? gz nne alman?z tavsiye olunur. Leadtek Winfast TV2000 Yerli piyasada Leadtek son zamanlar?n en hrmet edilen markalar?ndan biri olma yolunda h?zla ilerliyor. Ekran kartlar?ndaki ba?ar?s?n? anakart alan?ndaki at?l?mlar? takip etti. Markan?n elimizdeki rn bu kez TV2000. Geri uzunca bir sredir sat?l?yor, ancak bizim dergi ad?na tan???kl???m?z yeni say?labilir. Bt878 yongal? rn denemelerimizde bizi zecek bir sorun yaratmad?. Kurulumu olmas? gerekti?i gibi kolay. rnle birlikte bir uzaktan kumanda, FM anteni, ses ba?lant? kablosu, teletext disketi ile bir CD'den de ?kmasa di?imizi k?raca??m?z VideoLive Mail yaz?l?m? geliyor. Bu yaz?l?m? da efektif olarak kullanabilen arkada? varsa gelsin haber versin. Program?n yapt??? tek ?ey capture etti?iniz grntnz mail'inize attach etmek ve yollamak. Zaten bunu da o?u zaman yapam?yor. Winfast TV 2000'in arabirimine yabanc? de?iliz. Bu testteki PixelView rnlerinin kulland?klar?na ok benziyor. Bir TV kart? ile yapabilece?iniz her ?eye bu arabirim arac?l??? ile ula?abiliyorsunuz, bu ynyle iyi bir arabirim oldu?unu syleyebilirim. yle kimi kartlar?n yapt??? gibi karde?im capture ayr? bir ?eydir, bunun iin farkl? bir program kullanmal?s?n mant??? burada yok. Tek d?meye bas ve kayda gir, yetince ?k. yle ya gzel bir ?ey yakalam???z mesela, hayda TV program?n? kapat brn a, kayna?? se, kayda ba?la, lme e??e?im lme, kat? gzelim sahneler. Winfast TV2000'in d?? dnya ile ileti?imi, FM ve TV anten giri?leri, kamera (8 pin) ve video ba?lant? noktas? ile ses ?k???ndan sa?lan?yor. Geri kamera diye bir ba?lant? noktas? var, ama S-Video demek istemi?ler herhalde, biz kamera ile yapt???m?z denemelerimizi video giri?inden gerekle?tirdik. TV2000'in grnt kalitesi iyi, bizim bir ?ikayetimiz olmad?. Capture denemelerimizde 640x480 boyutta 18-19 kare gibi yksek bir rakam yakalad?k, bunu da bildirelim. LifeView Fly Video98 ve LifeView Fly Video98 FM Multimedya piyasas?n?n en h?zl? yayg?nla?an markalar?ndan biri Lifeview. Uzak Do?u'daki fabrikalar?nda bol miktarda retimi yap?l?yor olmas? ve lkemizde de bolca bulunuyor olmas? sebebiyle o?u bilgisayar firmas?n?n stoklar? aras?nda yer al?yor. Yani arad???n?z kart? bulamazs?n?z belki ama illa ki bir Fly bulunursunuz. Piyasada 2 adet Fly mevcut. Birincisi Video 98, di?eri ise Video 98 FM. ok ok rahat anla??ld??? zere her iki model de birbirinin ayn?s? sadece Video 98 FM'de fazladan bir FM radyo al?c?s? bulunuyor. Buna kar??l?k Video 98'e ise S-Video giri?i konulmu?. Bt878 yongal? rnler uzaktan kumanda, kumanda al?c?s?, src CD'si (iinde bele? da??t?ld???na inanmaya ba?lad???m VideoMail yaz?l?m? da var), ses kart? ba?lant? kablosu ve radyolu modelde FM anteni ile birlikte geliyor. Uzaktan kumanda farenin imlecini hareket ettirme kapasitesine sahip. Ancak kim kullan?r bu zelli?i bilmiyorum. teden idarenin mant???, TV modunda iken monitre emin bir mesafeden izleme yap?lmas?na yard?mc? olup kanal ve ses ayarlamaya msaade etmektir diye d?nyorum. Yoksa bu emin mesafeden fare imlecini takip etmek gerekten zor. Dedi?im gibi her iki rn de asl?nda ayn?. Sadece birinin tuner'? ierisinde FM al?c?s? bulunmuyor. Bu benzerlik kartlar?n giri?/?k?? blmnde de sryor. Birer video ve ses giri?i, uzaktan kumanda al?c?s? iin bir giri? ve bir adet de ses ?k??? bulunmakta. 2 y?l nce yapt???m bir TV kartlar? incelemesinde Fly video serisi fiyat/performans notu ile Editr'n Seimi olmu?tu. Geen sre zarf?nda bu alanda kaydedilen geli?me ve di?er markalar?n fiyat k?rmas? bu kez Fly'?n nnde engel oldu. Grnt kalitesi olarak Fly serisi "fena de?il" kategorisinde yer al?yor. Kurulum etrefilli de?il, zmyor. Arabirim biraz demode ve ayar blm de ok s?k rastlanan trden. Video yakalama da di?er kartlardan byk farkl?l?klar iermiyor. Eksi olarak grnt yakalama i?leminin uygun kullan?m?na da elveri?li bir ortam sunmuyor. Piyasada bol bulunabilmesinin avantaj?n? kullanarak yksek sat?? rakamlar?na ula?abilen, iyi bilinen bir marka olmas? sebebiyle ekstra yaz?l?mlarla da uyumlu bir rn desek do?ru olur. Studio PCTV Rave Eskilerin iyi bildi?i ad?yla Miro'nun leziz bir TV kart?. PCI teknolojisini ilk kullanmaya ba?layan markalardan olan (yeni ad?yla Pinnacle) Miro'nun eski modellerinde dilendi?i takdirde radyo kart? da eklenebilmek zere tasarlanm?? bir mimarisi vard?. Grebildi?imiz kadar?yla art?k bu daughter board olay?ndan vazgeilmi?. Bt848A yongas?n? kullanan kart, ebat olarak bu testin en ufa??. Ayr?ca nemli bir farkl?l?k olarak Temic marka bir tuner'? var. Philips'in bu konudaki hakimiyeti yerine ba?ka rnleri tercih eden firmalar da var demek ki. rnle birlikte uzaktan kumanda gelmiyor, bence iyi de oluyor. Buna yapacaklar? masraf? kullan?c?ya yans?tmam??lar, ayr?ca iyi bir yaz?l?m? pakete eklemek iin u?ra?m??lar. Studio adl? bu yaz?l?m kart? kullanarak yakalad???n?z grntleri i?leyebilmeniz iin son derece basit bir arabirim sunuyor. Sahneler aras? gei? efektlerinden, ba?l?k haz?rlamaya kadar her tr detay d?nlm?. Do?al olarak bir Adobe Premier gibi de?il belki ama, profesyonel bir yaz?l?mda bulunan her ?ey basite indirgenerek yerini alm??, ister AVI yap, ister MPEG. Kay?tl? kullan?c? olmazsan?z bile bir sre sorunsuz kullanabiliyorsunuz. Bunun d???nda Real Player ve Real Producer ikilisi de CD ierisinde mevcut. Bunlardan ikincisi ile videolar?n?z? Internet zerinden izlenebilir bir formata dn?tryorsunuz, dilerseniz bu videonun yay?nlanmas? iin bir web sayfas?n? da otomatik olarak haz?rl?yor. Gel keyfim gel. Biraz kurulumdan bahsedelim. Testin tart??mas?z en rahat kurulan, ve acaba bir ?eyi atlad?k m?, tam performans alabiliyor muyuz, dedirtmeyen tek rn Studio PCTV Rave oldu. Srcler yklendikten sonra PC-TV Asistant program?n? al??t?r?yorsunuz. Bu sihirbaz kart?n maksimum performans ile al??abilmesi iin istedi?i tm ?artlar? tek tek kontrol etmenizi sa?l?yor. ok ok ba?ar?l? ve yerinde bir asistan. Kurulum tamamlan?p, asistan da al??t?ktan sonra s?ra kanal aramaya geliyor. Bu noktada da ?a??r?yoruz, nk kablo mu anten mi diye sormuyor, do?rudan i?ine ba?l?yor ve eksiksiz olarak tamaml?yor. Sonucunda elde etti?imiz grnt kalitesi de zerinde konu?maya de?er. TV kartlar?n?n en byk problemi izgilenme olarak tan?mlayabilece?imiz bir durum. o?u yerde bundan De-Interlace olarak bahsediliyor, sizin de akl?n?zda bylesi kals?n. zellikle hareketli nesnelerin resmin o?unlu?unu kaplayan tek renklerin zerindeki gei? yerlerinde olu?an yatay izgiler. Biraz kar???k bir tan?mlama oldu ama yaz? ile anlatmak zor. Her neyse bu baz? kullan?c?lar? a??r? rahats?z eden durum, Studio PCTV Rave'de minimum durumda. zetle grnt iyi. Bizi ?a??rtan bir di?er nokta da sesler ile ilgiliydi. Bt848A'n?n ses i?levini ses kart?yla beraber halletmesinden kaynaklan?yor olsa gerek, volume ve kalite olarak da farkl? bir ?eyler hissediyorsunuz. Kart?n kulland??? arabirim al???k olmayanlar iin biraz de?i?ik. TV ile ilgili ayarlar?n?z iin ayr? bir program al??t?r?yorsunuz, normal arabirimden bu de?i?iklikleri gerekle?tirmek olas? de?il. Zaten rne?in video yakalama i?lemi iin de ya Studio yaz?l?m?n? kullan?yorsunuz, ya da VidCap veya AmCap gibi ekstra yaz?l?mlara ba?vuruyorsunuz. Teletext de Trke destekli de?il ama zaten di?er TV kartlar?nda da durum ayn?. PixelView PlayTV Pak PixelView planlamac?lar? ve mhendisleri muhtemelen az nce okudu?unuz PlayTV Pro'yu yaratt?ktan sonra panik olmu?lar ve "biz nas?l oldu da bu rnn iin bir sr ?ey doldurmad?k" demi?ler. Bu panikle ortaya PixelView PlayTV Pak ?km??. ??in esprisi tabii ama, bu rn olu?turulabilmek iin zerinde hafif oynamalar yap?lan PlayTV Pro al?nm??, zenle kutuya yerle?tirilmi?, ekstradan bir masa st kameras? eklenmi?, son anda bir de mikrofon konularak hem video-konferans kiti hem de TV-FM i?levi rne yklenmi?. rnle birlikte gelen kamera iin yeterli tan?mlamas? yap?labilir. Do?al olarak bizim denemelerimizde kulland???m?z Sanyo VPC-Z400 gibi de?il, ama NetMeeting ya da CuSeeMe gibi ortamlar iin yeterli kalitede grnt sunuyor. Ho?umuza giden bir zellik olarak kamera kablosunun hayli uzun tutulmu? olmas?n? gsterebiliriz. Bylece kameray? elinize al?p, odan?n iinde ufak apl? k?sa metraj filmler bile ekebilirsiniz. Unutmadan bu rnle birlikte de Ulead'in VideoStudio SE yaz?l?m? geliyor, bayinizden istemeyi unutmay?n?z. Di?er tm zellikler PlayTV Pro ile ayn? oldu?u iin fazla bir ?ey yazmaya gerek yok. Yaln?z kanal aramas? esnas?nda baz? kanallar? atlad?, birka kez arama yapt?rd?ktan sonra tamam?na eri?ebildik. Bunun d???nda 768x576 lekteki grnt yakalama denemelerimizden elde etti?imiz sonular da, resimlerin iki ayr? blm halinde yakaland???n? gzlemledik. Daha ufak ebatlarda ise bir sorun yok. GNMZ TV KARTI ZELL?KLER? VE F?YATLARI: AITechNet-TV 98TV, Capture, Bt878Data Bilgisayar0 212 216 08 63shop.data.com.tr 80 USD+KDV (55.069.360TL+KDV) Aver MediaAverkey 300 Tm PC, MAC ve laptop sistemlerle uyumlu, 16.7 milyon renk destegi, Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 297 USD+KDV (204.444.999TL+KDV) Aver MediaAverkey 500 800 x 600 znrlk, 16.7 milyon renk destegi, Save fonksiyon destegi, Video switcher fonksiyonu Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 340 USD+KDV (234.044.780TL+KDV) FlyUSB Life TV ExtTa??nabilir USB TV kutusu, Notebook ya da PC de TV izleme,FM radyo opsiyonel, PC ve MAC uyumluData Bilgisayar0 212 216 08 63shop.data.com.tr 100 USD+KDV (68.836.700TL+KDV) FlyVideo 98Bt878, teletex, Uzaktan KumandaMavi Donan?m0 216 348 94 54www.mavidonanim.com 47 USD+KDV (32.353.249TL+KDV) FlyVideo 98Bt878, teletex, Uzaktan Kumanda, radyoluPC Vitrin0 212 21164 81www.pcvitrin.com 50 USD+KDV (34.418.350TL+KDV) HauppaugeWin tv dvbDijital TV al?c?s?PC.gen.tr0 212 236 75 72www.pc.gen.tr 317 USD+KDV (218.212.339TL+KDV) HauppaugeWin tv dvbDijital TV al?c?s?Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 301 USD+KDV (207.198.467TL+KDV) HauppaugeWin tv goTeletex, Mono audio capturePC.gen.tr0 212 236 75 72www.pc.gen.tr 67 USD+KDV (46.120.589TL+KDV) HauppaugeWin tv goTeletex, Mono audio capture, Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 66 USD+KDV (45.432.222TL+KDV) HauppaugeWin tv theaterTeletext, Mono, Capture, Uzaktan kumandaPC.gen.tr0 212 236 75 72www.pc.gen.tr 157 USD+KDV (108.073.619TL+KDV) HauppaugeWin tv usb fmTeletext, Mono, Capture, FM StereoHepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 123 USD+KDV (84.669.141TL+KDV) Zoltrix Genie TV ve FM tuner, 64bit PCI PnP, Video-frame capture-editing software Hepsiburada0 212 249 63 84 www.hepsiburada.com 66 USD+KDV (45.432.222TL+KDV) Not: Gazi nv. Al?nm??t?r.
Posted via Blogaway