DİYAFRAM

DİYAFRAM

► Diyafram lens ile resim algılayıcı sensör arasında bulunan bir tünel gibidir. Bu tünel­de bulunan bir kapağın açıklık ölçüsü fotoğ­raf çekimi süresince sensörc düşecek ışık miktarını ayarlamaya yarar. Ancak tek başı­na yeterli değildir. Sensöre düşecek ışık n diyafram açıklığıyla birlikte deklan- açık kalma süresinin birleşiminden hesaplanır. Fotoğraf dünyasında diyafram ayarı f-stop ölçü birimiyle ifade edilir. Bu değer büyüdükçe diyaframın açıklığı küçü­lür. Küçüldükçe de artar.

Örneğin f/stop değeri 2.8 olan bir çe­kimde diyafram açıklığı f/stop değeri 4 olan bir çekime göre 2 kat daha fazladır. Benzer şekilde 4 değeri ise diyafram açıklık değer­leri tablosuna göre hemen yanında bulunan 5.6 değerinin tam iki katıdır. Yani bu karma­şık gibi görünen rakamlarda aslında gizli bir düzen vardır. Her bir barem bir öncekinin tam iki katıdır. Diyafram açıklığı aynı za­manda alan derinliğini de doğrudan belirle­diğinden dikkatli kullanılması gereklidir.

Deklanşörün açık kalma süresi ise ne kadar süre boyunca imaj sensörüne ışık ge­leceğini ayarlamayı yarar. Bu süreler de di­yafram açıklığıyla aynı düzende artar. Her değer bir öncekinin iki katıdır.

    Diyafram : Objektiften geçerek odak sathında görüntü meydana getirecek ışığın şiddetini kontrol etmeye yarayan kısımdır. Objektif üzerinde sıralanmış 1,4-2-2.8-4-5.6-8-11-16-22-32 gibi değerlerle ifade edilir. Diyafram (f) harfi ile gösterilir. (f) numarası büyüdükçe emülsiyon üzerine düşen ışığın şiddeti azalır, küçüldükçe artar. (Örn: (f) 8’den 11’e alındığında emülsiyon üzerine düşen ışık 8 durumundaki ışığın yarısı kadar, 11’den 8’e alındığında ise 11’dekinin iki mislidir.

IŞIK ŞİDDETİ

Günümüzün modern dijital fotoğraf ma­kineleri diyafram açıklığını ve deklanşör hı­zını otomatik belirler. Örneğin herhangi bir pozlama sonrası netlik ayarı yaparken ek­randa F/2.8 - 125 değeri görebilirsiniz. Bu değer söz konusu fotoğrafın 1/2.8 diyafram' açıklığında çekileceğini ve bu sırada dek­lanşörün saniyenin 125'te biri kadarlık bir süre boyunca açık kalacağını simgeler. Bura­da biraz duralım.

Zira bu ayardaki ışık şiddetini aynen karşılayacak başka ayarlar da vardır. Sensöre bu ayarlarla düşecek ışık şiddetine eş değer diğer ikili diyafram ve deklanşör hızı değer­leri şu şekilde hesaplanır: Diyafram ve dek­lanşör hızı tablosunda f/2.8'in yazdığı hücreye dikkat edin. Eğer bu tabloyu iki ayrı cet-velmiş gibi düşünürsek, diyafram cetvelin­deki 2.8'lik değeri deklanşör hızı cetvelin­deki 1/125 saniye hücresinin tam altına ge­lecek şekilde hizalayın.

Bu işlemden sonra artık şunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Gerekli hizalamayı yaptıktan sonra alt alta gelen tüm ikili eşleşmeler imaj sensörüne aynı şiddette ışık gelmesini sağ­lar.

Bu değerlerle teker teker fotoğraf çekin. Fotoğraflardaki netliğin ve ışık miktarının aynı olduğunu göreceksiniz. Aradaki tek fark alan derinliğinde görülecektir. Zira f/stop değeri azaldıkça (yani diyafram büyü­dükçe) netlik yapılan alanın derinliği azala­caktır, f/stop değeri arttıkça da (yani diyaf­ram küçüldükçe) daha geniş bir alanda net­lik yapılacaktır.

ALAN DERİNLİĞİ VE DİYAFRAM AYARI

Alan derinliği kavramı en çok makro adı verilen yakın çekimlerde büyük önem kaza­nır. Örneğin bir çiçeğin fotoğrafını çekecek­siniz diyelim. Makinenizi makro moduna getirip gerekli zoom ayarını yaptıktan sonra sıra gelir alan derinliğini belirlemeye. Bura­da önemli bir karar vermelisiniz. Acaba çiçe­ğin resmini çekerken yalnızca çiçeğin bu­lunduğu yüzey mi net çıksın, yoksa çiçeğin arkasındaki bölge de mi net çıkacak bölge­ye eklensin? Bu karan verdikten sonra ama­cınıza diyafram ayarıyla oynayarak ulaşabilirsiniz. Büyük diyafram açıklığı alan derin­liğini azaltarak zoomlanan nesneyi ön plana çıkarır. Küçük bir diyafram ise bu derinliği artırarak pozlama yapılan yüzeyin önünün ve arkasının da net çıkmasını sağlar.

Yalnız burada şu kurala dikkat etmelisi­niz. Diyafram değeriyle oynadığınızda sen-söre düşecek ışık miktarını da değiştirirsi­niz. Bu nedenle en ideal sonucu elde etmek için makinenizin size vereceği otomatik di­yafram değeri ve deklanşör hızı değerlerini not ederek, alan derinliğini değiştirdiğiniz­de, ilgili diyafram açıklığına denk gelecek deklanşör hızını da değiştirmelisiniz. Bu ay­rıntıya dikkat etmezseniz fotoğraf ya çok ka­ranlık ya da çok aydınlık çıkacaktır.

Kimi gelişmiş dijital fotoğraf makinele­rinde f/stop ve deklanşör hızının manuel olarak değiştirilmesine izin verilir. Fotoğraf makinelerinin üstünde ya da LCD ekranla­rından görülebilecek dijital menlilerinde bu ayarlar S, A, M ve P harfleriyle simgelenir.